Start  ›  Kościół św. Piotra  ›

Jelitkowo w pierwszej połowie XX wieku było bardzo biedną wsią rybacką i dość tanim kąpieliskiem, dlatego rodowici mieszkańcy nie byli zbyt zamożni. Zimą w czasie mrozów starsi ludzie, dzieci i źle odziana ludność nie mogła dotrzeć na nabożeństwa do Oliwy. Dodatkowo, jesienią 1922 roku, ze względu na brak turystów i małą opłacalność zawieszono na okres zimowy kursowanie tramwaju. Wszystko to spowodowało że miejscowy nauczyciel Franciszek Halba zaczął zabiegać o odprawianie mszy w Jelitkowie. Pierwszą mszę odprawiono w szkolnej sali w dniu 25 grudnia 1922 roku (Boże Narodzenie). Od tego momentu miały odbywać się one co cztery tygodnie.

Jednak w głębszych planach jelitkowian było coś innego. Pod koniec lutego 1923 roku założono Stowarzyszenie budowy kaplicy w Jelitkowie.
W sierpniu Stowarzyszenie otrzymało od władz Wolnego Miasta Gdańska plac o powierzchni 5.220 metrów kwadratowych na rogu ulic Piastowskiej i Kaplicznej (wówczas Brösenerstraße, a później Kapellenstraße) za symboliczną kwotę 5,22 miliona marek (były to czasy dużej inflacji, 1 dolar kosztował 3,7 miliona marek).



W dniu 25 marca 1923 roku założony został Komitet Budowy kaplicy, w którego skład wchodzili: przewodniczący proboszcz Franciszek Berendt, zastępca konrektor Franciszek Halba, sekretarz rybak Franciszek Kropidłowski, zastępca murarz Bernard Kopper, skarbnik nauczyciel Henryk Klafke, zastępca rybak Antoni Kurowski, oraz doradcy: Luiza Behnke, Fryderyk Benter, Augustyn Dashke, Anna Fox, Zykfryd Hinz, Jan Kanefka, Ida Kreft, Henryk Kreft, Karol Kreft, Ida Kesińska, Janusz Pienschke, Ludwig Preuss, Emil Schrottke.
W dniu 18 października 1923 roku nastąpiło zatwierdzenie notarialne projektu budowy jelitkowskiej kaplicy wg projektu architekta Singera.
Przez cały 1924 rok jekitkowianie pracowali nad przygotowaniem budowy. WMG (Wolne Miasto Gdańsk) w styczniu 1925 roku prawnie przekazało Stowarzyszeniu plac pod budowę, a paragraf siódmy tej umowy zobowiązywał wybudowanie kapliczki do dnia 1 października 1928 roku.

Dwuletnie zgrane działania wszystkich jelitkowian przyniosły wymierne efekty. Już 1 kwietnia 1925 roku nastąpiło rozpoczęcie budowy przez ”wbicie łopaty” i rozpoczęcie wykopów pod przyszłe fundamenty. W dniu 15 kwietnia nastąpiły pierwsze prace murarskie, a w dniu 26 kwietnia w strugach deszczu proboszcz Franciszek Berendt poświęcił kamień węgielny.
Przy budowie kościoła pomagali rzemieślnicy z Sopotu, Oliwy i Brzeźna oraz ewangeliccy mieszkańcy Jelitkowa. Prace za zgodą policji trwały nawet w niedzielę z wyłączeniem świąt. W dniu 5 sierpnia 1925 roku majster ciesielski Jasiński zawiesił wiechę, a w dniu 8 sierpnia świętowano tę okoliczność. W święcie uczestniczył senator Fuchs i burmistrz gminny Creuzburg. W dniu 2 lub 4 lutego 1926 roku nastąpił odbiór stanu surowego kaplicy przez policję budowlaną (Baupolizei) WMG.

Po trwającej półtora roku budowie w dniu 24 października 1926 roku proboszcz Franciszek Berendt poświęcił kaplicę św. Piotra w Jelitkowie i odprawił w niej pierwszą mszę.
Trwało jeszcze wyposażanie kapliczki, do której obraz w ołtarzu głównym namalował znany gdański malarz (protestant) Bruno Paetsch.
W styczniu 1928 roku zawieszono w kapliczce i poświęcono 2 dzwony.

Do 1934 roku powinności kapłańskie w Jelitkowie pełnił o. Bernard Rieg (zmarł w dniu 5 lipca 1974 roku w szpitalu NMP w Gdańsku). Ksiądz Bernard był kapłanem w domu sióstr Pasterek (Koradshammer - Przymorze). Po jego śmierci powinności przejął o. Lenen. W połowie października 1936 roku ze względu na jego zły stan zdrowia powinności przejęli duchowni z katedry.


Po wojnie w kapliczce nadal odbywały się msze. W 1965 roku erygowano w Jelitkowie parafię pod wezwaniem św. Apostołów Piotra i Pawła. Pierwszym proboszczem parafii został ks. mgr Stefan Szymański.
Niestety przedwojenną kapliczkę postawioną z tak dużym zaangażowaniem rozebrano do fundamentów w 1979 roku.
W latach 1976-1981 wzniesiono w Jelitkowie przy ul. Kaplicznej 15 (80-341 Gdańsk) nowy kościół według projektu Eugeniusza Baranowskiego. Na fundamentach starej kapliczki pobudowano przedsionek i cztery salki katechetyczne.
Wymiary obecnego kościoła: długość 32 m, szerokość 31,20 m, wysokość 10 m w punkcie najwyższym, średnia wysokości 8,20 m. Powierzchnia użytkowa z salkami 1060 m2 bez salek 840 m2 (w tym balkony i chór).

Piotr Leżyński


 Wnętrze kościółka św. Piotra w Jelitkowie. Lata 30 XX wieku.
Internet: www.postcard.com.pl.


 Fragment pocztówki lotniczej z końca lat 20 XX wieku.
Zbiory Krzysztofa Gryngera.


 Fotografia wykonana 19 maja 1940 roku.
Zbiory Piotra Leżyńskiego.


 Pierwsza Komunia Święta. Około 1958-1961 roku.
Internet: www.nk.pl.


 Budowa nowego kościoła. Około 1978 roku.
 Ze strony www.jelitkowo-parafia.strefa.pl.


 Ul. Kapliczna i kościół pod wezwaniem Apostołów Piotra i Pawła.
©  Piotr Leżyński. 2008.


Początek strony.