Start  ›  Młyny  ›  Młyn IX  ›

Młyn "dziewiąty" stoi do dziś przy ul. Spacerowej nr 18. Pierwsza o mim wzmianka pochodzi z 1594 roku, gdy pracował, jako folusz (folowanie sukna). Od 1613 roku przeszedł na własność konwentu oliwskiego i od tej pory po przebudowie urządzeń pracuje, jako młyn zbożowy, który jest w posiadaniu cystersów do 1831 roku.

W 1874 roku został gruntownie przebudowany i w zasadzie z tego roku pochodzi obecny, choć wielokrotnie jeszcze przebudowywany budynek młyna i dom młynarza nr 17. Pierwsza znaczna przebudowa młyna nastąpiła pomiędzy 1881 a 1893 rokiem, następna w latach 20. XX wieku i ostatnia pomiędzy 1935 a 1940 rokiem. Młyn został również zelektryfikowany.

Jak podawały księgi adresowe z lat 1914-1926 właścicielem młyna i domu młynarza był Johannes Werner, w latach 1927-1928 Sophia Werner. W 1929 roku budynki należały do Erbena Wernersche a w latach 1931–1942 do Arnolda Kirstena z przerwą w roku 1936-1937, gdy właścicielem zabudowań była firma Dahlmann J. off H.-G., która w latach 1916-1942 miała tu swoją siedzibę. W latach 1926-1928 Julius Dahlmann mieszkał przy ul. Rybińskiego (Am Schloßgarten) nr 25. W 1909 roku był właścicielem domków zanjdujących się w bezpośrednim sąsiedztwie młyna przy ul. Stary Rynek Oliwski (Am Markt) nr 12 i 13.

Po II wojnie światowej młyn "Dahlman J." i dom młynarza (nr 17/18) został przejęty przez skarb państwa. Mieścił się tu Państwowy młyn Wodno-Elektryczny (1946). Następnie jak podawał Franciszek Mamuszka w 1956 roku budynki należały do Bydgoskich Zakładów Młynarskich. W latach 80-tych został całkowicie odremontowany. W 1992 roku został odkupiony od Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Przemysłu Zbożowo-Młynarskiego w Gdańsku i przeszedł w ręce prywatne.

Wpisany do rejestru zabytków (nr 1796) w dniu 31.12.2007 roku.

Pomiędzy 2011 a 2012 rokiem na zlecenie spółki "Młyn Oliwski" Pracownia Jan Kozłowski Architekci z Gdyni opracowała plan przekształcenia zespołu budynków zabytkowego Młyna IX o łącznej powierzchni 1500 m2 na hotel.

Obecnie (2020) poruszany prądem elektrycznym nadal pozostając w rękach prywatnych mieli zborze, jako "Młyn Oliwski" (data rejestracji 13.01.2004).

Piotr Leżyński



Widok na fragment stawu i myn z 1881 roku.
Internet: www.FotoPolska.eu (KC).



Widok na fragment stawu i myn. Fot. Dressen 1893 rok.
Zbiory Krzysztofa Jakubowskiego.



Młyn IX. Ujęcie z około 1930 roku.
Zbiory Krzysztofa Gryndera.



Fragment mapy kartograficznej z 1921 roku.
Zbiory Mirosława Piskorskiego.


Fragment planu z około 1950 roku.
Zbiory Piotra Leżyńskiego.


Młyn IX. Ujęcie z około 1940 roku.
Zbiory Piotra Leżyńskiego.



Młyn IX. Widok z około 1960 roku.
Zbiory Piotra Leżyńskiego.



Fotografia wykonana w kwietniu 2008 roku.
©  Fot. Ryszard Petrajtis.


Staw młyński młyna IX "Oliwskiego" przy ul. Spacerowej. Z prawej strony widoczny jest wpływający Potok Oliwski. Na pierwszym planie wieża widokowa na szczycie Wzgórza Pachołek. Zdjęcie wykonane z samolotu w 1994 roku.

Krzysztof Kamiński


©  Fot. Krzysztof Kamiński.


Plan młynów według Franciszka Mamuszki. 1985 rok.


Początek strony.