Młyn "dziewiąty" stoi do dziś przy . Pierwsza o mim wzmianka pochodzi z 1594 roku, gdy pracował, jako folusz (folowanie sukna). Od 1613 roku przeszedł na własność konwentu oliwskiego i od tej pory po przebudowie urządzeń pracuje, jako młyn zbożowy, który jest w posiadaniu cystersów do 1831 roku.
W 1874 roku został gruntownie przebudowany i w zasadzie z tego roku pochodzi obecny, choć wielokrotnie jeszcze przebudowywany budynek młyna i dom młynarza nr 17. Pierwsza znaczna przebudowa młyna nastąpiła pomiędzy 1881 a 1893 rokiem, następna w latach 20. XX wieku i ostatnia pomiędzy 1935 a 1940 rokiem. Młyn został również zelektryfikowany.
Jak podawały księgi adresowe z lat 1914-1926 właścicielem młyna i domu młynarza był Johannes Werner, w latach 1927-1928 Sophia Werner. W 1929 roku budynki należały do Erbena Wernersche a w latach 1931–1942 do Arnolda Kirstena z przerwą w roku 1936-1937, gdy właścicielem zabudowań była firma Dahlmann J. off H.-G., która w latach 1916-1942 miała tu swoją siedzibę. W latach 1926-1928 Julius Dahlmann mieszkał przy ul. Rybińskiego (Am Schloßgarten) nr 25. W 1909 roku był właścicielem domków zanjdujących się w bezpośrednim sąsiedztwie młyna przy ul. Stary Rynek Oliwski (Am Markt) nr 12 i 13.
Po II wojnie światowej młyn "Dahlman J." i dom młynarza (nr 17/18) został przejęty przez skarb państwa. Mieścił się tu Państwowy młyn Wodno-Elektryczny (1946). Następnie jak podawał Franciszek Mamuszka w 1956 roku budynki należały do Bydgoskich Zakładów Młynarskich. W latach 80-tych został całkowicie odremontowany. W 1992 roku został odkupiony od Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Przemysłu Zbożowo-Młynarskiego w Gdańsku i przeszedł w ręce prywatne.
Wpisany do rejestru zabytków (nr 1796) w dniu 31.12.2007 roku.
Pomiędzy 2011 a 2012 rokiem na zlecenie spółki "Młyn Oliwski" Pracownia Jan Kozłowski Architekci z Gdyni opracowała plan przekształcenia zespołu budynków zabytkowego Młyna IX o łącznej powierzchni 1500 m2 na hotel.
Obecnie (2020) poruszany prądem elektrycznym nadal pozostając w rękach prywatnych mieli zborze, jako "Młyn Oliwski" (data rejestracji 13.01.2004).
Piotr Leżyński
|
Widok na fragment stawu i myn z 1881 roku. Internet: www.FotoPolska.eu (KC).
Widok na fragment stawu i myn. Fot. Dressen 1893 rok. Zbiory Krzysztofa Jakubowskiego.
Młyn IX. Ujęcie z około 1930 roku. Zbiory Krzysztofa Gryndera.
|