Start  ›  Młyny  ›  Młyn XIX  ›

Młyn "dziewiętnasty" stał w miejscu gdzie droga przecina w poprzek Dolinę Radości.
Wybudowany został jako młyn do mielenia zboża przez sekretarza królewskiego Jerzego Wachschlägera, który został właścicielem tych terenów w 1682 roku.
W latach 1708-1791 właścicielem posiadłości był pułkownik wojsk polskich Ernest Wejher.
Od 1865 roku Dolinę Radości przejęło nadleśnictwo oliwskie.

Aktualnie (2005 rok) zachował się mały przepust, przerobiony i niekoniecznie w tym samym miejscu.

W niedalekiej okolicy znajduje się również kilka małych dopływów potoku oliwskiego a teren ten gdzie niegdyś stał młyn XIX (łącznie ze stawem młyna XVIII) jest ogrodzony i znajduje się w rękach prywatnych.
Prawie naprzeciwko, koło drogi stoi powojenna już leśniczówka, a kawałek dalej w kierunku młyna XX koło zrujnowanych budynków dawnej fermy lisów kilka nowych działek (2005).

Piotr Leżyński


 Jeden z młynów w Dolinie Radości.
Zbiory Mirosława Piskorskiego.


 Freudental, "Leśny Dom". Pocztówka wysłana w 1915 roku.
Zbiory Krzysztofa Gryndera.


Przepust (nowy). Fot. z 22.05.2005 roku.
© Piotr Leżyński.


Przepust (nowy). Fot. z 22.05.2005 roku.
© Piotr Leżyński.

Osada "Rybaki":

Hodowlę ryb w Dolinie Radości rozpoczęto w 1873 roku, gdy jej zachodnią część przekazano nadleśnictwu oliwskiemu, które w dawnych stawach młyńskich rozpoczęło hodowlę pstrągów tęczowych, kiełbi i łososi a młyny powoli zanikały.

Po II wojnie światowej teren ten należał do Nadleśnictwa Oliwa wcielonego w 1977 roku do Nadleśnictwa Gdańsk.

W 1955 roku osadę "Rybaki" znajdującą się pomiędzy dawną restauracją Freudental (młyn XVIII) przy ul. Bytowskiej 5 a szlakiem Zagórskiej Strugi (młyn XIX) przecinającym w poprzek Dolinę Radości otrzymał Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie. Zorganizował On na 7,5 hektarach Terenową Placówkę Rzeczną kierowaną przez dr Jana Jokiela. TPRz w Oliwie prowadziła badania, wdrażała technologię hodowli oraz karmienia troci i ponownie po 90 latach pstrąga tęczowego.
Około 1963 roku oliwską placówkę rozbudowało Przedsiębiorstwo Uprzemysłowionego Budownictwa Rolniczego jak wspomina pan Jan, ówczesny pracownik PUBR. Przy ulicy Bytowskiej 5 w sąsiedztwie dwukondygnacyjnego budynku stojącego w miejscu dawnego młyna, w którym znajdowała się wylęgarnia pstrąga wyburzono stare i wylano nowe betonowe baseny. W okolicy magazynu dla pasz i domów, w których mieszkali pracownicy instytutu PUBR wybudował budynek laboratorium oraz wzdłuż ulicy Bytowskiej kilkanaście zbiorników ziemnych oddzielonych wałami. Przecinała je droga prowadząca od ulicy do zabudowań.

Pracownicy instytutu jeszcze przed jego rozbudową borykali się z ochroną obiektu przed kłusownikami, choć teren był wówczas ogrodzony siatką (spuszczane potokiem oliwskim ryby z basenów do stawu dawnego młyna przy ul. Bytowskiej 5 można było łapać gołymi rękami).

Tak rozbudowana placówka odniosła wiele sukcesów. Jednym z większych było opracowanie w połowie lat osiemdziesiątych XX wieku pierwszych w Polsce pasz granulowanych dla pstrągów.

Latem 1997 roku jak pisał Marcin Stanisław Wilga znawca i miłośnik przyrody teren ten został ogrodzony przez nowego właściciela, który odkupił go od Instytutu w Olsztynie.

Piotr Leżyński


 Jeden z młynów (zrujnowany) w Dolinie Radości. Lata 30 XX wieku.
Zbiory Piotra Leżyńskiego.


Internet (TPRz).


 Fragment mapy z 1919 roku.
Zbiory Piotra Leżyńskiego.


Plan młynów według Franciszka Mamuszki. 1985 rok.


Początek strony.