Start  ›  Ulice  ›  Józefa Czyżewskiego  ›  Ludolfiner Straße 9  ›

Budynek z przed 1897 roku.

Budynki nr 9, 9a, 9b, 10 i nr 10a zostały wyburzone w połowie lat siedemdziesiątych w czasie budowy bloków przy ul. Karpackiej.

Karpacka nr 8 oddany 6. 10. 1975, nr 6. oddany 31. 3. 1976, nr 4 oddany 6. 6. 1976 i nr 4 oddany 30. 9. 1976 roku.






Drugi od lewej to budynek nr 9a wyburzony w czasie budowy bloków przy ul. Karpackiej w Oliwie w połowie lat 70-tych
XX wieku. Fragment fot. lotniczej z końca lat 20 XX w.
Herder Institut, Gdask na fotografii lotniczej z okresu
międzywojennego, Wrocław 2010 r.

Próbę odtworzenia numeracji zaznaczono kolorem czerwonym. Kolorem niebieskim zaznaczono domy istniejące. Mapa z 1940 r.



Próba odtworzenia numeracji.   Fot. z: Herder Institut, Gdask na fotografii lotniczej z okresu międzywojennego, Wrocław 2010 rok..


W 1913 roku letników przyjmowali (Ludolfiner Straße 9a): Kuhlmann (1 osoba), Trybull (5 osób).


Ul. Karpacka w Oliwie. Bloki nr 2, 4 i 6. "Zima stulecia". Fot. z 1979 roku.   Fot. Ryszard Petrajtis.


Franciszek Mamuszka, "Kaszubi oliwscy", Gdańsk 1980:

str 66-67:
Miejscowi Kaszubi, jak Antoni Abraham, Józef Miotk, Jakub Strongowski, Leon Baranowski, Dominik Borkowski, Franciszek Formela, Józef Smigielski, Sylwester Drzewicki, nieznany z imienia Eibert, Irena Pawlicka i inni natychmiast po upadku Niemiec cesarskich stanęli w pierwszym szeregu organizatorów polskiego życia w nowych warunkach politycznych.

str 67:
Wiadomości o klęsce wojennej państw centralnych i zakończeniu władztwa Wilhelma II oraz rozprzężeniu panującym w armii niemieckiej docierały do Oliwy za pośrednictwem prasy, a także żołnierzy Polaków powracających z rozsypujących się frontów. Było wśród nich wielu mieszkańców Oliwy, również starych działaczy, takich jak Antoni Abraham i Jakub Strongowski, którzy zaraz podjęli pracę w organizacjach polskich.

str 74:
Do grupy, która przyczyniła się do odrodzenia "Jedności" należeli niewątpliwie: Antoni Abraham, Jakub Strongowski, Dominik Borkowski, Józef Miotk, Franciszek Minikowski, Władysław Piotrowski i inni. Pierwszym prezesem okresu powojennego był Hipolit Płuszkiewicz, a sekretarzem Franciszek Esden-Temipski, zaś skarbnikiem Irena Pawlicka. Reszta ówczesnego zarządu nie jest znana, lecz można przypuszczać, że wchodzili do niego Jakub Strongowski, Józef Przybylski.

str 75:
W lecie 1919 r. Radzie Ludowej i "Jedności" przybyły w sukurs jeszcze dwie organizacje. 6 lipca w refektarzu poklasztornym powołano, w czasie specjalnego wiecu, filię Polskiego Stronnictwa Ludowego, organizacji politycznej założonej w Gdańsku 8 kwietnia 1919 r. z inicjatywy Józefa Czyżewskiego, przy udziale wydawcy "Gazety Gdańskiej" Jana Kwiatkowskiego, ks. Franciszka Wróblewskiego z Niedamowa, Gracza z Lęborka, Ignacego Brejskiego, Tomasza Pokorniewskiego, red. Henryka Wieczorkiewicza, Leona Droszyńskiego i wielu innych. Na prezesa filii oliwskiej powołano Jakuba Strongowskiego ze Stoczni Schichaua, sekretarzem został Józef Miotk z zawodu szewc, skarbnikiem Franciszek Minikowski stolarz. [...] Większe znaczenie i trwalszy żywot miała filia Zjednoczenia Zawodowego Polskiego, organizacji najwpływowszej i mającej największe znaczenie w polskim ruchu robotniczym na terenie Gdańska. Filię oliwską zorganizował długoletni jej działacz Antoni Abraham. Podczas zebrania założycielskiego 17 sierpnia 1919 r., w lokalu F. Drzewieckiego, Abraham wygłosił referat o dziejach, dorobku organizacyjnym i zadaniach zjednoczenia. Wybory wyłoniły zarząd w składzie: Leon Baranowski - prezes, Landowski - sekretarz, Jan Kreft - skarbnik, Stefanowski - mąż zaufania. Zarząd ten działał krótko, w kilka miesięcy później prezesem był już bowiem Jakub Strongowski, sekretarzem robotnik Józef Smigielski, a skarbnikiem garncarz Paweł Sznajder.

str 81:
Temat ten nadal poruszała prasa, między innymi w artykule Bolesława Kiełbratowskiego "O granice w. m. Gdańska", zamieszczonym w 42 numerze "Gazety Gdańskiej" z 1920 r. i domagającym się przyłączenia Oliwy i Sopotu do Polski. Na wiece zapraszano najczęściej prelegentów z Gdańska, takich, jak dr Franciszek Kubacz - czołowy działacz Polonii gdańskiej, czy Henryk Wieczonkiewicz - znany od 1913 r. redaktor "Gazety Gdańskiej", członek polskiej Rady Żołnierskiej. Red. Wieczorkiewicza wysunięto jako kandydata do Konstytuanty, a z nim Antoniego Abrahama i Jakuba Strongowskiego. Żaden z nich jednak nie uzyskał mandatu poselskiego znajdując się na dalszych miejscach listy wyborczej.

str 90:
Pod koniec 1922 r. gdańska Gmina Polska, w związku z wyborami do swej Rady Naczelnej, wciągnęła na listę wyborczą czterech kandydatów oliwskich: Sylwestra Drzewickiego, Antoniego i Stanisława Leszczyńskich oraz. Jakuba Strongowskiego.

str 93:
Aby ratować najuboższych od wpływów niemieckich zarząd oliwskiej filii Gminy Polskiej przystąpił do organizowania Komitetu Ochrony Ubogich w Oliwie. Na jego czele tymczasowo stanęli: Sylwester Drzewicki, Leon Droszyński, Jakub Strongowski, ks. Wiktor Kowalski i działaczka z grana młodzieży Kreftówma. Zarząd ten urządził 2 września, w ogrodzie hotelu "Waldhäuschen" zabawę o atrakcyjnym programie rozrywkowym,...

str 94:
Tymczasowy Zarząd Komitetu Ochrony Ubogich w Oliwie opracował regulamin określający zakres i cel działalności przedłożony i zatwierdzony na zebraniu zwołanym 23 września 1923 r. w hotelu Drzewieckiego [...] Po zatwierdzeniu regulaminu wybrano zarząd w składzie: ks. Edmund Kamiński - prezes, Leon Droszyński, Jakub Strongowski, ks. Wiktor Kowalski, Kreftówna. Założyciel komitetu nie wszedł do zarządu, gdyż w tym czasie przeniósł się do Gdańska, gdzie objął posadę na Poczcie Polskiej, w Urzędzie Pocztowo-Telegraficznym Gdańsk 1.

str 99-100:
Mniej żywotne było w 1924 r. Towarzystwo Ludowe "Jedność". Z rzadka tylko odbywało zebrania organizacyjne, z pogadankami o nieznanej treści, wygłaszanymi przez prezesa ks. Edmunda Kamińskiego. Nie lepiej było z działalnością filii Gminy Polskiej i Zjednoczenia Zawodowego Polskiego. Pismo tej ostatniej organizacji - "Związkowiec" odnotowało, że na jednym z zebrań wypominano członkom zaleganie od czterech miesięcy ze składkami. W czasie tego spotkania prezes Jakub Strongowski poruszał znów sprawę polskiej szkoły.

str 125:
Na początku lat trzydziestych w Oliwie wiodącą organizacją była nadal Gmina Polska. Po Antonim Leszczyńskim, a później Sylwestrze Drzewickim i Dominiku Borkowskim stanął na czele organizacji Antoni Maciejewski, mający w zarządzie Czesława Tejkowskiego, Sylwestra Drzewickiego, Jakuba Strongowskiego, Szredera i A. Dunsta. Zarząd ten kierował miejscowym Komitetem Szkolnym, zabiegającym o lepszą pracę szkoły z dziećmi polskimi.

str 126:
Po wyborach w 1935 r. działalność filii oliwskiej Gminy Polskiej osłabła na dłuższy czas; podjęto ją znów w 1936 r. 17 marca wybrano nowy, ostatni przed połączeniem się ze Związkiem Polaków zarząd, do którego weszli: Jakub Strongowski jako prezes, Augustyn Lubocki - zastępca, Brunom Garnecki - sekretarz, Antoni Liedke - skarbnik oraz Józef Mazur i sędziwy Józef Miotk, przyjaciel Abrahama z okresu gdy mieszkał on w Oliwie - ławnicy.

str 126-127:
Do 1930 r. nie było w Oliwie popularnego w Wolnym Mieście Towarzystwa Polek. Wprawdzie już w 1919 r. chciano je powołać do życia, ale zamierzenia tego nie zrealizowano. Dopiero w 11 lat później, z inicjatywy działaczy Gminy Polskiej powstał dwunastoosobowy komitet organizacyjny. W skład tego komitetu weszli: Honorata z Wierzchowskich Katke, Łucja Strongowska, Franciszka Leszczyńska, Jadwiga Zielińska, Teresa Maciejewsika, Antoni Maciejewski, Anna Nadolska, Antoni Leszczyński, Jakub Strongowski, Augustyn Zieliński i inni.

str 130:
Na początku lat trzydziestych do zarządu Zjednoczenia Zawodowego Polskiego w Oliwie należeli: Augustyn Zieliński - prezes, Paweł Jakubowski, Franciszek Formela, Aleksander Kraiński, Paweł Łojewski, Józef Plenikowski, Jam Natschke, Bernard Nadolski, Jan Kreft, Brunon Strongowski, Leon Formela, Franciszek Schmied, Feliks Hallman, Jan Schütz, Franciszek Czaplewski. Niektórzy z nich, w tym prezes Zieliński, przeszli później do Polskiego Zrzeszenia Pracy, do jego zarządu. Po rozłamie prezesem zarządu filii Zjednoczenia w Oliwie został Paweł Jakubowski, a jego współpracownikami: Feliks Hallman, Brunon Garnecki, Brunon Strongowski, Józef Plenikowski, Jon Natschke, Bernard Nadolski, Władysław Siatkowski, Jakub Strongowski, Augustyn Lubecki, Sylwester Dankowski i inni.

str 136:
Po 1937 r. i konsolidacji społeczeństwa polskiego Towarzystwo Ludowe zeszło w cień, pozostawiając pole nowej silnej organizacji. Pozostawało przy nim jeszcze tylko starsze pokolenie, tak czynne i żywotne w 1919 r. Niektórych działaczy już zabrakło; między innymi 20 lutego 1938 r. zmarł Jakub Strongowski, współzałożyciel towarzystwa po I wojnie, czynny nieprzerwanie w "Jedności", a także w Zjednoczeniu Zawodowym Polskim i innych organizacjach w okresie międzywojennym. Do Oliwy przybył on z Górnego Grzybna pod Kartuzami w 1913 r. I wojnę spędził na froncie francuskim. Po powrocie pracował w Stoczni Schichaua, a następnie w Radzie Portu. Jego żona należała do czołowych działaczek oliwskich, dzieci uczęszczały do polskich szkół. Dwaj synowie Alfons i Brunon przeszli przez Stutthof i inne obozy koncentracyjne.

Jakub Strongowski został pochowany na cmentarzu oliwskim.

Zobacz: Gabriela Danilewicz, ”Oliwskie miejsce pamięci”, Dziennik Bałtycki z 1 listopada 1988 roku.

Strongowski:


Książka adr. gminy Oliwa z 1913 r.   Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.


Książka adr. gminy Oliwa z 1914 r.   Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.


Książka adr. gminy Oliwa z 1915 r.   Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.


Książka adr. gminy Oliwa z 1916 r.   Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.


Książka adresowa z 1933 roku.   Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.


Książka adresowa z 1934 roku.   Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.




Franciszek Mamuszka, "Kaszubi oliwscy", Gdańsk 1980:

str 114:
W celu zaktywizowania Towarzystwa Ludowego "Jedność" powołano w czasie zebrania 14 kwietnia 1928 r. nowy zarząd w następującym składzie: Antoni Maciejewski - prezes, Augustyn Zieliński - zastępca, Sylwester Drzewicki - sekretarz i Krajewski - zastępca sekretarza, Leon Pułczyński - skarbnik. Bernard Nadolski i Antoni Strongowski - ławnicy, Łucja Pułczyńska - bibliotekarka, Józef Miotk i (F?) Drzewiecki - komisja rewizyjna.

str 116:
Po zamknięciu roku pracy, w końcu grudnia 1928 r., członkowie Zjednoczenia Zawodowego Polskiego w Oliwie wybrali nowy zarząd, do którego powołali: Augustyna Zielińskiego na prezesa i Franciszka Formelę na jego zastępcę. Sekretarzem został Aleksander Kraiński, zastępcą sekretarza Leon Formela, skarbnikiem Józef Plenikowski, ławnikami Bernard Nadolski i Jan Natschke.

str 123:
W Oliwie w drugiej połowie 1933 r. utworzono silną komórkę Związku Polaków, na przełomie lat 1933 - 1934 liczącą 394 członków. Wchodziła ona wraz z Sopotem w skład powołanego 13 kwietnia 1934 r. Okręgu Terenowego nr 3, którym kierował kmdr Józef Poznański. Na czele filii oliwskiej stanął Aleksander Kraiński, energiczny działacz już wcześniej zaangażowany w pracy politycznej i organizacyjnej. Współpracowali z nim wypróbowani organizatorzy polskiego życia w Oliwie i innych miejscowościach, między innymi Henryk Wieczorkiewicz, Leon Droszyński, Bernard Nadolski,...

str 125:
Zdobyli się oni jednak na wspólne pójście do wyborów 7 kwietnia 1935 r. Zespolenie sił przyniosło korzystne wyniki - znaczny przyrost głosów na polskich kandydatów na posłów w porównaniu z poprzednimi wyborami. W Oliwie, która wysunęła wówczas jako kandydatów Jana Dampsa, Józefa Kopczyńskiego, Aleksandra Kraińskiego i Bernarda Nadolskiego, oddano na polską listę 540 głosów, co w zestawieniu z liczbami 405 i 116 w poprzednich wyborach było znacznym sukcesem.

str 130:
Na początku lat trzydziestych do zarządu Zjednoczenia Zawodowego Polskiego w Oliwie należeli: Augustyn Zieliński - prezes, Paweł Jakubowski, Franciszek Formela, Aleksander Kraiński, Paweł Łojewski, Józef Plenikowski, Jam Natschke, Bernard Nadolski, Jan Kreft, Brunon Strongowski, Leon Formela, Franciszek Schmied, Feliks Hallman, Jan Schütz, Franciszek Czaplewski. Niektórzy z nich, w tym prezes Zieliński, przeszli później do Polskiego Zrzeszenia Pracy, do jego zarządu. Po rozłamie prezesem zarządu filii Zjednoczenia w Oliwie został Paweł Jakubowski, a jego współpracownikami: Feliks Hallman, Brunon Garnecki, Brunon Strongowski, Józef Plenikowski, Jon Natschke, Bernard Nadolski, Władysław Siatkowski, Jakub Strongowski, Augustyn Lubecki, Sylwester Dankowski i inni.

str 131-132:
Z kolei uchwalono rezolucję i wezwanie do wszystkich innych filii Polskiego Zrzeszenia Procy w Wolnym Mieście, aby przyłączyły się do Zjednoczenia Zawodowego Polskiego i stworzyły jeden zawodowy polski front w Gdańsku. Rezolucję podpisali w imieniu zjednoczenia Paweł Jakubowski, Brunon Garnecki, Bernard Nadolski i Augustyn Lubecki, a w imieniu zrzeszenia Augustyn Zieliński, Aleksander Kraiński i Jan Damps. [...] 2 września 1938 r. Podczas zebrania w tym dniu powołano zarząd nowej organizacji, o niezręcznej nazwie Zjednoczenie Zawodowe Polskie Zrzeszenie Pracy do którego weszli: Paweł Jakubowski jako prezes, Bernard Nadolski - zastępca,...

str 134-135:
Pod koniec 1931 r., po raz któryś z rzędu utworzono, z inicjatywy działaczy gdańskiego "Sokoła", miejscowy komitet organizacyjny. Na zebraniu prowadzonym przez Alfonsa Pawłowskiego, urzędnika Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w obecności około 70 osób powołano z powrotem do życia oliwskie gniazdo do którego zapisało się 30 członków. Do zarządu weszli: Alfons Pawłowski jako prezes, Jakub Milewski - zastępca, Alfons Kreft - sekretarz, Leon Formela - skarbnik, Antoni Buczkowski - naczelnik, a nadto Bronisław Raepke, Alfons Tryba, Bernard Nadolski, Bernard Borkowski, Józef Przybylski, Jarmołowicz, Marian Szulc, Budzisz i Weinert.

str 141:
Jak wynika z badań akt szkolnych olbrzymia większość dzieci z polskiej szkoły senackiej wywodziła się z rodzin, których ojcowie zatrudnieni byli w PKP. Oto dzieci uczęszczające w roku szkolnym 1933/34 do I klasy polskiej szkoły senackiej w Oliwie. Oddział I: [...] Ewelina Nadolska - córka Bernarda, kolejarza,




Wilhelmine Haber zd. Schlicht. August Haber.   Danziger Kreis-Zeitung 1921.
Przekazała Grażyna Niemyjska
.



Maria Klawikowski zd. Zimmermann zmarła w wiwku 84 lata.   Olivaer Zeintung nr 18 z 22. 01. 1924 r.


Na fot. klasowej Tribuhl. 1936.   Internet: dzieciswiata.50webs.com.


Właściciel T. Plieth, listonosz. Książka adresowa z 1899 r.
Przekazała Grażyna Niemyjska. Zbiory PBC.


Plieth. Książka adresowa Sopot-Oliwa z 1901 roku.
Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.


Plieth. Książka adresowa Sopot-Oliwa z 1902 roku.
Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.


Plieth. Książka adresowa Sopot-Oliwa z 1903 roku.
Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.


T. Plieth. Książka adresowa gminy Oliwa z 1909 roku.
Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.


T. Plieth. Książka adresowa gminy Oliwa z 1910 roku.
Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.


Tribuhl. Książka adresowa gminy Oliwa z 1913 roku.
Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.


Tribuhl. Fularzyck. Książka adresowa gminy Oliwa z 1914 roku.
Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.



Tribuhl. Spetzler. Książka adresowa gminy Oliwa z 1915 roku.
Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.


Tribuhl. Spetzler. Książka adresowa gminy Oliwa z 1916 roku.
Zbiory Mirosława Piskorskiego.

Książka adresowa z 1920-21 roku (Ludolfinerstraße 9):
Boecker, Ferd., strażnik (Wächter).
Duckstein, Berta, wdowa (Witwe).
Duckstein, Elisabeth, krawiec (Schneiderin).
Klawikowski, Marie, wdowa (Witwe).
Pichowski, Eva, wdowa (Witwe).
Radak, Hans, robotnik (Arbeiter).
Schwabe, Franziska, pobierająca rentę inwalidzką (Rentenempfängerin).
Sellke, Paul, robotnik (Arbeiter).
Tribuhl, Johannes, cieśla (Zimmerer).

Książka adresowa z 1920-21 roku (Ludolfinerstraße 9a):
Demps, August, strażnik (Schrankenwärter).
Galla, Martin, posterunkowy (Polizeiwachtmstr.).
Littwin, Johannes, policjant (Polizeiboie).
Nadolski, Bernhard, robotnik (Arbeiter).
Passarge, Charlotte, rentierka (Rentiere).
Strongowski, Jakob, kowal (Schmied).
Warmbier, Friedrich, starszy listonosz (Oberpostschaffner).
Wessel, Gustav, listonosz tymczasowy (Aushilfspostbote).
Ziemann, Johann, inwalida (Invalide).
Ziemann, Lucie, kantorzystka (Kontoristin).


Tribuhl. Klink. Książka adresowa gminy Oliwa z 1925 roku.
Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.


Tribuhl. Klink. Książka adresowa gminy Oliwa z 1926 roku.
Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.



J. Tribuhl. Ernst Klink. Książka adresowa z 1927 roku.
Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.


J. Tribuhl. Ernst Klink. Książka adresowa z 1928 roku.
Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.


J. Tribuhl. Ernst Klink. Książka adresowa z 1929 roku.
Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.



J. Tribuhl. Ernst Klink. Książka adresowa z 1931 roku.
Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.


J. Tribuhl. Ernst Klink. Książka adresowa z 1933 roku.
Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.


J. Tribuhl. Ernst Klink. Książka adresowa z 1935 roku.
Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.


J. Tribuhl. Ernst Klink. Książka adresowa z 1939 roku.
Zbiory Krzysztofa Gryndera.


J. Tribuhl. Ernst Klink. Książka adresowa z 1940-1941 roku.
Zbiory TPG Strefa Historyczna WMG.


J. Tribuhl. Ernst Klink. Książka adresowa z 1934 roku.
Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.



J. Tribuhl. Ernst Klink. Książka adresowa z 1936-1937 roku.
Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.



J. Tribuhl. Ernst Klink. Książka adresowa z 1937-1938 roku.
Zbiory Piotra Mazurka.


J. Tribuhl. Elsa Fiedkau. Książka adresowa z 1942 roku.
Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cifrowej.


Początek strony.