Pulvermühle. Frischwassertal. Fragent mapy wydanego w 1904 roku.
Internet: www.Polona.pl.


Schäfereiweg. Pulvermühle. Frischwasser. Fragent planu wydanego na początku lat 20 XX wieku.   Zbiory Mirosława Piskorskiego.


Młyn XXII. Fragment reklamówki apteki wydanej około 1935 roku.
Zbiory Mirosława Piskorskiego.


Właściciele (wypis z ksiąg adresowych):
1897-1899 - Bernhard Schwolow
1901-1916 - Reinchold Kamerke
1920-1942 - Otto Oestreich


Anastasia żona Franza Müllera urodziła martwe dziecko płci żeńskiej. Bescheinigung über Eintragung eines Sterbefalles wydane 11. 4. 1928 r. (zaświadczenie dla celów pochówku).   Zbiory Piotra Leżyńskiego.

M. Kilarski, F. Mamuszka, J. Stankiewicz, "Oliwa (wykaz zabytków wg stanu z grudnia 1956 r.)", Gdańsk-Gdynia 1957, str. 33:

MŁYN XXII. Kilkaset kroków powyżej młyna XXI osuszony staw i przerwana tama. Pracował tu folusz, wzmiankowany jeszcze w 1879 r.

Franciszek Mamuszka, Jerzy Stankiewicz, " Oliwa. Dzieje i zabytki", Gdańsk 1959, str. 91:

MŁYN XXII -- nowszej daty, wymieniony po raz pierwszy w 1811 r., służył prawdopodobnie przez cały czas swego istnienia jako wytwórnia sukna (folusz). Zlikwidowany w 2 poł. XIX w. O jego wcześniejszym istnieniu jako foluszu mówi wzmianka w publikacji ogłoszonej w 1879 r. Zakład ten leżał w odległości kilkuset kroków powyżej Młyna Prochowego, nad tym samym potokiem. W miejscu tym zachowało się zagłębienie po osuszonym stawie i przerwana tama.

Adam Kromer, "Oliwa", Gdańsk 2007, str. 217-18 (za zgodą autora):

Nieistniejący już Młyn XXII wymieniany jest po raz pierwszy w 1811 roku, a zlikwidowany został kilkadziesiąt lat później. Po obiekcie został tylko zarys dawnego stawu młyńskiego i resztki tamy. Jeśli jednak wybierzemy się w górę potoku, znajdziemy inną atrakcję. W 1983 roku w ramach Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego założony został rezerwat przyrody. Rezerwat Zródliska w Dolinie Ewy obejmuje fragment leśnej doliny o powierzchni około dwunastu hektarów. Spośród licznie występujących tu gatunków roślin kilka podlega całkowitej lub częściowej ochronie.


Zobacz:
Adam Kromer, "Dolina Potoku Prochowego", trojmiasto.pl
Krzysztof Kamiński, fotigrafie z Doliny Świeżej Wody
Krzysztof Kamiński, "Bezmyślność ludzka nie zna granic"
"O planowanym asfalcie w Dolinie Ewy", StaraOliwa.pl, 2014

Polecamy:
Jerzy Szukalski, "Trójmiejski Park Krajobrazowy", Gdańdsk 1987, "Źródliska w Dolinie Ewy", str. 15-16.
"Wędrówki po Trójmiejskim Parku Krajobrazowym", Gdańsk 2004, Dariusz Podberski, "Oliwa - Rezerwat "Źródliska w Dolinie Ewy - Dolina Radości - Oliwa", str 47-51.

Maciej Żakiewicz, "Gdańsk 1945. Kronika wojennej burzy", Gdańsk 2008, str. 53:

W dniu 18 marca (1945) oddziały spadochroniarzy jako rezerwa zostały przerzucone z Emaus do Doliny Radości, w okolice Czystej Wody, kilometr na wschód od Kuźni Wodnej, gdzie zajęły stanowiska bojowe. Spadochroniarze utrzymywali te pozycje do 23 marca, odpierając ciągłe ataki oddziałów pancernych Oślikowskiego. Pomiędzy ich pozycjami znajdował się jeden "tygrys" unieruchomiony z powodu braku paliwa. Zniszczył 12 rosyjskich czołgów, które usiłowały przebić się do Oliwy.

Rezerwat Przyrody Źródliska w Dolinie Ewy:

Utworzony w 1983 roku na powierzchni 12,04 ha, obejmującej część doliny erozyjnej na krawędzi morenowej w rejonie Oliwy. Chroni naturalne źródliskowe zbiorowiska roślinne, zwłaszcza łęgowe, ziołoroślowe i szuwarowe, w tym rzadko spotykane na niżu szuwar manny gajowej.

Dolina Świeżej Wody.   Fot. Piotr Leżyński. 27.03.2005 r.