Dwór II - ul. Polanki 124 - "Quellbrunn" - "Krynica".

W 1631 roku dwór należał do Jana Wagnera i nosił nazwę "Quellbrunn" (Krynica). Jest to najstarsza wzmianka o tym dworze. Następnym właścicielem dworu był Michał Kallenbach, po nim Johann von der Linde zmarły w 1646 roku i pochowany w kościele św. Jakuba. W 1658 roku następny właściciel Jan Bilar wydzierżawił posiadłość kupcowi gdańskiemu Ryszardowi de Roy, który 20 kwietnia 1660 roku uzyskał potwierdzenie przywilejów od opata Aleksandra Kęsowskiego (1641-1667). Następnie od 1706 roku właścicielem był kanonik kamiński Jan Chrystian Schreiber. Później Schreiber za zgodą opata Zalewskiego (1722-1740) przekazał posiadłość krewnemu z Gdańska Aleksandrowi Picardowi, który był jego właścicielem do 1730 roku. Jednym z następnych odnotowanych właścicieli był Jan Ekeln Hülsen. W latach 40 XVIII wieku właścicielem posiadłości był kupiec gdański Ignacy Jacek Mathy, który na fundamentach starej posiadłości wybudował nowy dwór, zabudowania gospodarcze i postawił przed domem wykonane przez gdańskiego rzeźbiarza Jana Henryka Meissnera. W dniu 30 maja 1759 za zgodą opata Jacka Rybińskiego wdowa po Ignacym Manhy sprzedaje dwór rajcy królewskiemu a zarazem kupcowi gdańskiemu Leonardowi de Vogel, który przebudował dwór i urządził park w stylu rokokowym. Następnie właścicielem pałacyku został Karol Friese. Dwór był w prywatnych rękach do 1805 roku. Jego ostatnim właścicielem był Daniel Scheffler. W 1827 roku dwór, park i zabudowania przejęła Generalna Dyrekcja Towarzystwa Handlu Morskiego. Jesienią 1832 roku dwór przejęły władze miasta Gdańska, które w 1833 roku urządziły w posiadłości niemiecki dom starców i przytułek dla bezdomnych, który istniał do końca II wojny światowej (marzec 1945 roku). Po wojnie cała posiadłość była w posiadaniu skarbu państwa. Użytkował ją do końca lat 80 XX wieku MON (Ministerstwo Obrony Narodowej).

Jerzy Samp, "Ekumeniczny Quellbrunn", 30 dni 10(12) 1999 s55.



















Stan w 1956 roku (Franciszek Mamuszka, Jerzy Stankiewicz, Maciej Kilarski): Ul. Polanki nr 124. Przed wojną przytułek dla starców. Budynek główny z końca XVIII w., klasycystyczny, piętrowy. W stylowej sieni na osi budynku klasycystyczny kominek. W przyległej do sieni od północy owalnej sali bardzo bogate sztukaterie. Spośród budynków gospodarczych i oficyn należy wymienić następujące, pochodzące przypuszczalnie jeszcze z XVIII w.: dwa piętrowe budynki północne, budynek zachodni ryglowy z dobudowanym później murowanym frontem o formach klasycystycznych oraz w narożu południowo-zachodnim: budynek piętrowy, później poważnie rozbudowany i przebudowany. Od południowego wschodu dawna kaplica cmentarna z 1 poł. XIX w. Zabudowania dworu otoczone resztkami pięknego niegdyś parku. Od zachodu pozostałości trzech stawów. Przy ulicy w części południowo-wschodniej murek i trzy ściany XVIII-wiecznego pawilonu ogrodowego, rozebranego przed paru laty.
Stan w 1985 roku (Franciszek Mamuszka): W pięknym pałacu z końca XVIII w. zachował się klasycystyczny kominek i w jednej z sal bogate sztukaterie. Obok znajduje się kilka innych zabytkowych budynków z XVIII w. Posiadłość nosiła nazwę "Quellbrunn"  (Krynica).

Posiadłość opuszczona w latach 80 XX wieku niszczała aż do dnia 12.03.1992 roku, kiedy to decyzją Urzędu Rejonowego w Gdańsku przekazana została Archidiecezji Gdańskiej. Staraniem księdza arcybiskupa Tadeusza Gocłowskiego powstało w dawnej posiadłości Centrum Ekumeniczne im. Jana Pawła II prowadzone przez siostry brygidki zamieszkałe tu od 25.04.1998 roku. Centrum Ekumeniczne odwiedził (przebywał krótką chwilę) w dniu 05.06.1999 roku, w czasie swej siódmej pielgrzymki do Polski nasz papież Jan Paweł II i poświęcił w nim kaplicę.

Zasłonięty budynkami instytucji publicznych, przy ul. Polanki 124 usytuowany jest piękny kompleks zabudowań Dworu II. Klasycystyczny pałac pochodzi z połowy XVIII wieku. Jak pisze Jerzy Samp : "Na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku wojewoda gdański Maciej Płażyński powierzył zespół dworski ... ordynariuszowi diecezji gdańskiej - ks. biskupowi Tadeuszowi Gocłowskiemu. Ten zaś w porozumieniu z matką generalną zakonu sióstr brygidek Marią Teklą Famiglietti z Rzymu oraz ks. prałatem Henrykiem Jankowskim postanowił urządzić na terenie dawnej posiadłości Międzynarodowe Centrum Ekumeniczne im. Jana Pawła II. Tak więc gospodarzem całego obiektu został Zakon Najświętszego Zbawiciela Św. Brygidy." 5 czerwca 1999 roku około godz. 19.45 przybył tu z krótką wizytą papież Jan Paweł II, który poświęcił i otworzył Międzynarodowe Centrum Ekumeniczne swojego imienia.

Tę przepiękną fontannę wyczarował swoim talentem gdański rzeźbiarz Stanisław Radwański. W marmurze wyrzeźbił świętą Brygidę wraz z jej mężem oraz ośmiorgiem dzieci.
Na bydynku z lewej strony zdjęcia zwraca uwagę herb Zakonu Najświętszego Zbawiciela Św. Brygidy.

Tak wygląda zwieńczenie tego budynku. Na jego szczycie znajduje się krzyż maltański, którego cztery ramiona symbolizują m. in. cztery cnoty: wierność, honor, wstrzemięźliwość i przezorność. Jego osiem krańców przedstawia symbolicznie m. in. osiem błogosławieństw, które Jezus Chrystus przekazał w Kazaniu na Górze. Poniżej usytuowany jest herb Zakonu Najświętszego Zbawiciela Św. Brygidy, na którym znajduje się łaciński napis: "AMOR EST MEUS CRUCIFIXUS" ("MIŁOŚĆ JEST MOIM KRZYŻEM").


Zdjęcia wykonałem 17 września 2012 roku.

W pobliżu Dworu II przy ul. Polanki 124 znajduje się nieczynna kapliczka cmentarna, będąca pozostałością po nie istniejącym już dawnym cmentarzu. Na tym cmentarzu w roku 1880 wybudowana została kaplica, oznaczona teraz numerem 16. Jest to budynek murowany z czerwonej cegły o kubaturze 141 m3 i powierzchni ogólnej 21 m2, otynkowany, 1-kondygnacyjny, bez okien, z przyporami w narożnikach, o dachu dwuspadowym krytym dachówkami. Stan techniczny budynku nie jest zadowalający, elewacja jest zniszczona, wymaga remontu.
Przypuszcza się, że początek cmentarza związany jest z powstaniem w roku 1833 w Dworze II przytułku dla ubogich, który funkcjonował tu aż do 1945 roku. Zmarłych z przytułku prawdopodobnie chowano na tym wyznaczonym w pobliżu terenie. Na planie Oliwy z roku 1919 zaznaczony jest kształt cmentarza. Jest on jeszcze zaznaczony na planie z 1946 roku. Później już nie jest zaznaczany. Kapliczka została wpisana w dniu 28 grudnia 1972 roku do rejestru zabytków. W dolnej części cmentarza, przyległej do ul. Polanki, stoi obecnie budynek archiwum Instytutu Pamięci Narodowej - Oddział w Gdańsku oraz usytuowany trochę wyżej i bardziej na lewo - parking.