Wilhelm Boetzel (Osmolit) - Dwór 7 (ul. Chełmońskiego) › ul. Leśna 3 › al. Grunwaldzka 469-471.

Firma Wilhelm Boetzel zaistniała na rynku najprawdopodobniej jeszcze przed 1931 rokiem. W 1931 roku handlowała drewnem. Pierwszą jej oliwską siedzibą był dwór siódmy znajdujący się przy ul. Polanki, który stał na końcu obecnej ul. Chełmońskiego (zniszczony w marcu 1945 roku). Nr telefonu 45-139 przejął Boetzel od Jana i Rudolfa Bötzel zajmujących się rolnictwem. Następnie pomiędzy rokiem 1935 a 1937 Wilhelm Boetzel przeniósł swą działalność i nr tel. 45-139 na ul. Leśną gdzie zamieszkał, do co najmniej 1942 roku. W 1937 roku jak podawała książka telefoniczna firma Boetzela mająca swą siedzibę przy ul. Leśnej 3 nosiła nazwę "Osmolit". Gdzie wówczas znajdowały się składy drewna na razie nie ustalono? Pomiędzy rokiem 1938 a 1940 firma "Osmolit" Wilhelma Boetzela przeniosła swą działalność na ul. Adolf-Hitler-Straße nr 469/471 (obecnie al. Grunwaldzka - "Federal-Mogul Bimet S.A."). Przejęła fabrykę "Theodor & Co." działającą w tym miejscu, od co najmniej 1929 roku. W 1941 roku posiadała swój odział w Bydgoszczy, w którym od maja do lipca pracował pan Mieczysław Biskupski - "Szary". W latach 1942-1943 firma "Osmolit" Wilhelma Boetzela impregnowała drewno przeznaczone do budowy nowej części obozu KL Stutthof. Od 1 listopada 1942 roku do 30 września 1943 roku na terenie firmy działał podobóz KL Stutthof (wikipedia), a w 1944 roku na terenie filii KL Stutthof w firmie Boetzel znajdowali się więźniowie pochodzenia żydowskiego (inne źródła).

Bötzel / Boetzel - Ernsttal (ul. Bytowska 1) › Dwór 7 (ul. Chełmońskiego) › ul. Leśna 3 › al. Grunwaldzka 469-471.

ZESTAWIENIE - NR TEL. / ADRES (daty około):

W 1916 roku tel. nr 139 posiadał Kabus mieszkający przy ul. Elisenstraße 6 (obecnie ul. Ceynowy 6).

Od	Do/W	Tel.	Adres	Bötzel / Boetzel
	1925	139	Ernsttal	Gebrüder
1928	1931	45-139	7 Hof.	Johann i Rudolf
1931	1936	45-139	7 Hof.	Wilhelm
1937	1939	45-139	Waldstraße 3	Wilhelm
1940	1942	45-139	A.-H.-S. 469/71	Wilhelm

ZESTAWIENIE - ADRES / NAZWISKO (daty około):

Ernstall 1 (E - właściciel dworku)

Data	Nazwisko		Profesja	Tel.
1925	Bötzel, Gebrüder	T	Fuhrhalterei	139
1927	Bötzel Paul, E	A	Landwirt
1928	Bötzel Paul, E	A	Landwirt
1929	Bötzel Paul, E	A	Landwirt
1931	Bötzel Paul, E	A	Landwirt
1933	Bötzel Paul, E	A	Landwirt	45-089
1934	Bötzel Paul, E	A	Landwirt	45-089
1935	Bötzel Paul, E	A	Landwirt
1936-37	Bötzel Paul, E	A	Tfiefb Unterneh
1937-38	Bötzel Paul, E	A	Tfiefb Unterneh
1937-38	Boetzel Paul	A	Tiefbauunternehmer	45-089
1939	Bötzel Paul, E	A	Tfiefb Unterneh
1939	Boetzel Paul	A	Tiefbauunternehmer	45-089
1940-41	Bötzel Paul, E	A	Tfiefb Unterneh
1940-41	Boetzel Paul	A	Tiefbauunternehmer	45-089
1942	Bötzel, Gebrüder, E	A	(Paul) Bauunternehmer

Strauchmuhler Weg 2

Data	Nazwisko		Profesja	Tel.
1927	Bötzel Johannes	A	Landwirt
1927	Bötzel Rudolf	A	Kaufmann

Pelonken 7. Hof

Data	Nazwisko		Profesja	Tel.
1928	Bötzel Johann u. Rudolf	A	Landwirte	45-139
1929	Bötzel Johann u. Rudolf	A	Landwirte	45-139
1931	Bötzel Johann u. Rudolf	A	Landwirte	45-139
1931	Boetzel Wilhelm	K	Holzhandel	45-139
1933	Boetzel Johannes	A	Landwirt	45-139, -050
1934	Boetzel Johannes	A	Landwirt	45-050
1934	Boetzel Wilhelm	A	Holzhandel	45-050
1935	Boetzel Wilhelm	A	Holzhandel	45-139
1936-37	Boetzel Johannes	A	Landwirt	45-050
1936-37	Boetzel Rudolf	A	Kaufmann	45-050
1936-37	Boetzel Wilhelm	A	Holzhandel
1937-38	Boetzel Johannes	A	Landwirt	45-050
1939	Boetzel Johannes	A	Landwirt	45-050
1939	Boetzel, Gebrüder	A	Fuhrhalterei
1940-41	Boetzel, Gebrüder	A	Fuhrhalterei	45-050, -466
1942	Boetzel, Gebrüder	A	Fuhrhalterei
1942	Boetzel Rudolf	A	Kaufmann

Waldstraße 3

Data	Nazwisko		Profesja	Tel.
1937	Boetzel Wilhelm	T	"Osmolit"	45-139
1937-38	Boetzel Wilhelm	A	Holzkaufmann	45-139
1939	Boetzel Wilhelm	A	Holzkaufmann	45-139
1940-41	Boetzel Wilhelm	A	Holzkaufmann	45-331
1942	Boetzel Wilhelm	A		45-331

Adolf-Hitler-Straße 469/471 (E - właściciel)

Data	Nazwisko		Profesja	Tel.
1940-41	Boetzel Wilhelm, E	A	Holzimprägnierung	45-139
1942	Boetzel Wilhelm	R	"Osmolit"	45-139, -590
1942	Boetzel Wilhelm, E	A	Holzimprägnierung	45-139, -590

Mieczysław Biskupski "Szary", Relacja z działalności w okresie 1939-1945 w Bydgoszczy (kpbc.umk.pl):

Przebieg pracy zawodowej: [...] F-ma "Wilhelm Boetzel Oliwa" 0-ł w Bydgoszczy - robotnik od maja 1941 do lipca 1941.


Wikipedia: Stutthof (KL); Lista obozów niemieckich (1933–1945):

Pierwszą część Nowego Obozu zbudowano w latach 1942–1943.

Danzig-Oliva, Boetzel - 1 listopada 1942 - 30 września 1943.


Janina Grabowska, "Hitlerowskie przygotowania do agresji i eksterminacji Polaków na Pomorzu Gdańskim i w Wolnym Mieście Gdańsku" (www.ks-pretorian.com):

"Przy budowie Nowego Obozu zatrudnione były różnorodne komanda więźniów, a także firmy prywatne. Na przykład: firma W. Boetzel impregnowała drewno przeznaczone do budowy obozu".
[...] Zestawienie filii KL Stutthof z więźniami żydowskimi w 1944 r.
[...](Fa.) Boetzel Wilhelm, Holzgroßhandel-Holzimprägnierung




Fragment Nowego Obozu. Dziś baraki te nie istnieją (1981). Widok z 1947 r.
Krzysztof Dunin-Wąsowicz, "Stutthof", Warszawa 1981.