W latach 1931-1939 właścicielem budynków nr 5-13 był Wilhelm Werner. Od 1931 do 1942 r. był też właścicielrm domór nr 14-17.


Od góry dom nr 4 i poniżej bundynek numerowany od 5 do 12.   Fragment z albumu: Herder Institut, Gdańsk na fotografii lotniczej z okresu międzywojennego, Via Nowa Wrocław 2010.


Fragment kolorowego planu Gdańska (Oliva, Hardenbergstraße) z 1933 r.
Z kolekcji Biblioteki Uniwersytetu Chicago.


Aleksander Kraiński (ur. 25.05.1897 w Lamenstein - Ełganowo, zm. 18.04.1942 w KL Oranienburg). Aresztowany 01.09.1939. Osadzony w obozie koncentracyjnym Stutthof. Następnie od 13.02.1941 w Sachsenhausen. Zamordowany w obozie Oranienburg 18.04.1942.

Oliwa:
1924-1928 - Zopotter Straaße 46 - Grunwaldzka 585
1929-1931 - Ludolfiner Straße 14b - Czyżewskiego 14
1933-1934 - Ludolfiner Straße 12b - Czyżewskiego 12
1935-1939 - Hardenbergstraße 7 - Husa 7

Franciszek Mamusza, "Kaszubi oliwscy. Szkice z dziejów Polonii oliwskiej w latach od około 1850 do 1945", Gdańsk 1980,

str. 98:
1924: "Towarzystwo Śpiewu "Lutnia"... Nową postacią w zarządzie był również przybyły z Gdańska Aleksander Kraiński,..."

str. 104-105:
1926: "Jak wynika ze sprawozdania sekretariatu Zarządu Głównego Zjednoczenia Zawodowego Polskiego... sekretarzami - Aleksander Kraiński i..."

str. 105-106:
"W ostatnim kwartale 1926 r. odżyło Towarzystwo Śpiewu "Lutnia". Reaktywował je specjalny komitet, powołany dzięki staraniom Stanisława Kwiecińskiego podjętym w wyniku zabiegów działaczy gdańskich na polu śpiewactwa: Grzegorza Hamady i Walentego Hoffmanna. 29 września odbyło się zebranie organizacyjne "Lutni", przy udziale wymienionych gdańszczan reprezentujących VI Okręg Związku Śpiewackiego. Do zarządu weszli wówczas nowi działacze, większość dawnych była bowiem związana z istniejącym nadal Polskim Chórem Kościelnym. Oto skład zarządu:... Aleksander Kraiński - skarbnik,..."

str. 110:
1927-1929: "W samej Oliwie współpracowały wówczas z Centralnym Komitetem Wyborczym 34 osoby, w tym tak energiczni działacze jak Józef Przybylski, Aleksander Kraiński,.."

str. 111:

Współpracownicy Centralnego Komitetu Wyborczego na Wolne Miasto Gdańsk z Oliwy w 1927 r., a zarazem najważniejsi oliwscy działacze: I szereg, od lewej - Marian Szulc, Zygmunt Halman, Brunon Formela, Władysław Suwała, Alfons Strongowski, Augustyn Zieliński, Jan Kreft młodszy, Jan Elwart, Józef Plenikowski; II szereg - Józef Miotk, Alfons Pawłowski, Aleksander Kraiński, Józef Przybylski, Franciszek Formela, Jan Kreft starszy, Kurt Melcer; III szereg - Józef Smigielski, Bernard Nadolski, Jan Natschke, Antoni Liedke, ?, Franciszek Pozorski, Bernard Borkowski, Brunon Strongowski, ?; IV szereg - Leon Formela, Józef Kwidzyński, Jan Rohde, ?, Florian Droszyński, ?, J. Bauchrowicz, Franciszek Sefanowski.

str. 112:
Systematycznie i bez przerw pracowały w 1927 r. Towarzystwo Śpiewu "Lutnia" i Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" oraz oddział Zjednoczenia Zawodowego Polskiego Kolejarzy. Ten ostatni, liczący około 40 członków, kierowany był przez zarząd w składzie: Michał Proma (prezes), Jan Formela, Aleksander Kraiński,...

str. 116:
"... w końcu grudnia 1928 r., członkowie Zjednoczenia Zawodowego Polskiego w Oliwie wybrali nowy zarząd, do którego powołali: Augustyna Zielińskiego na prezesa i Franciszka Formelę na jego zastępcę. Sekretarzem został Aleksander Kraiński,..."

str. 118:
1929: "Nękające Polaków gdańskich bezrobocie i niedostatek skłoniły Gminę Polską do stworzenia, przy Zarządzie Głównym sekcji charytatywnej (Wydział Opieki Społecznej) z filiami w środowiskach zamieszkiwanych przez ludność kaszubską. Władze i komitety niemieckie w Gdańsku nie udzielały bowiem na ogół zapomóg ludności polskiej, choć płaciła ona podatki i ponosiła wszystkie ciężary na równi z Niemcami. Gminna Polska, a później także Związek Polaków, musiały wobec tego we własnym zakresie udzielać pomocy materialnej biednym i bezrobotnym roztaczając nad nimi opiekę. W Oliwie kierownikami sekcji charytatywnej mianowano Antoniego Maciejewskiego i Aleksandra Kraińskiego."

str. 123-124:
"W Oliwie w drugiej połowie 1933 r. utworzono silną komórkę Związku Polaków, na przełomie lat 1933 - 1934 liczącą 394 członków. Wchodziła ona wraz z Sopotem w skład powołanego 13 kwietnia 1934 r. Okręgu Terenowego nr 3, którym kierował kmdr Józef Poznański. Na czele filii oliwskiej stanął Aleksander Kraiński, energiczny działacz już wcześniej zaangażowany w pracy politycznej i organizacyjnej. Współpracowali z nim wypróbowani organizatorzy polskiego życia w Oliwie i innych miejscowościach,... Aleksander Kraiński objął niebawem kierownictwo świetlicy zorganizowanej w Oliwie dzięki pomocy finansowej Zarządu Głównego Związku Polaków i ofiarności wielu osób, głównie Olgi Laureckiej. Kraiński ukończył w 1934 r. kurs świetlicowy,..."

str. 125:
"Zdobyli się oni jednak na wspólne pójście do wyborów 7 kwietnia 1935 r. Zespolenie sił przyniosło korzystne wyniki - znaczny przyrost głosów na polskich kandydatów na posłów w porównaniu z poprzednimi wyborami. W Oliwie, która wysunęła wówczas jako kandydatów Jana Dampsa, Józefa Kopczyńskiego, Aleksandra Kraińskiego i Bernarda Nadolskiego, oddano na polską listę 540 głosów, co w zestawieniu z liczbami 405 i 116 w poprzednich wyborach było znacznym sukcesem."

str. 128:
"Polskie Zrzeszenie Pracy. Druga przybudówka przy Związku Polaków - Polskie Zrzeszenie Pracy zorganizowała swoją filię w Oliwie 7 grudnia 1933 r. Na czele zrzeszenia stanął Augustyn Zieliński, jako prezes. Do zarządu weszli: Brunon Garnecki - wiceprezes, Aleksander Kraiński - sekretarz,..."

str. 130:
"Na początku lat trzydziestych do zarządu Zjednoczenia Zawodowego Polskiego w Oliwie należeli: Augustyn Zieliński - prezes, Paweł Jakubowski, Franciszek Formela, Aleksander Kraiński,..."

str. 131:
"Z kolei uchwalono rezolucję i wezwanie do wszystkich innych filii Polskiego Zrzeszenia Procy w Wolnym Mieście, aby przyłączyły się do Zjednoczenia Zawodowego Polskiego i stworzyły jeden zawodowy polski front w Gdańsku. Rezolucję podpisali w imieniu zjednoczenia Paweł Jakubowski, Brunon Garnecki, Bernard Nadolski i Augustyn Lubecki, a w imieniu zrzeszenia Augustyn Zieliński, Aleksander Kraiński i Jan Damps. Zebranie zakończono odśpiewaniem pieśni "Boże coś Polskę"."

str. 132-133:
Towarzystwo b. Wojaków i Powstańców: " Oliwska placówka, zorganizowana przez Antoniego Buczkowskiego i Mariana Szulca, po krótkim okresie działalności zamarła. Reaktywowano ją dopiero podczas zebrania, które odbyło się 17, lub 18 października 1934 r. w ochronce, w obecności przedstawiciela władz nadrzędnych Aleksandra Krefta, z prezesem filii Związku Polaków A. Kraińskim..."

str. 133:
...Tajny Okręg Północny Związku Strzeleckiego. Prezesem oliwskiej filii został Henryk Wieczorkiewicz, któremu powierzono także prowadzenie zajęć oświatowych. Do zarządu weszli nadto: Józef Kopczyński, Franciszek Czaplewski, Antoni Buczkowski, Paweł Socha, Aleksander Kraiński, Edmund Minkowski, Jan Kreft młodszy, Jan Damps i F. Adamski. Prezes Wieczorkiewicz pełnił funkcję do września 1939 r. W następnych latach współpracowali z nim w zarządzie: Antoni Maciejewski, Alojzy Murawski, Józef Klecha, Paweł Nauszewski, Leon Droszyński, Roman Grubba i Juliusz Szwarzbart."

str. 137:
Po 1937 r. Tajny Okręg Północny Związku Strzeleckiego: "Prócz nich należeli do organizacji bojowej z Oliwy:... Aleksander Kraiński..."

str. 143:
"Jedynym - zdaje się - efektem próśb i starań Polaków było skierowanie do Oliwy ks. Majewskiego. Biskup O'Rourke, prawdopodobnie w obawie przed zaognieniem i tak już napiętej sytuacji między nim, a władzami gdańskimi, nie zdobył się na spełnienie prośby "Jedności", której, po kilku dopiero miesiącach, przesłał odpowiedź, że: w chwili obecnej zmiana porządku nabożeństw w Kościele Katedralnym nie jest możliwa. Ponieważ jednak wcześniej delegacji towarzystw polskich powiedział iż jest zdania, że dla ludności polskiej należy wybudować osobną kaplicę, nawiązując do tej opinii dziesięciu działaczy polskich wystosowało 17 marca 1937 r., w imieniu swoich organizacji, pismo do Konsystora Biskupiego w Gdańsku, za pośrednictwem proboszcza oliwskiego ks. dr. K. M. Spletta, z prośbą o wyrażenie zgody na budową kaplicy. Pismo zawierające obszerne i rzeczowe uzasadnienie podpisali: Aleksander Kraiński,..."