NID Oddział w Gdańsku: Karta biała. Budynek użyteczności publicznej - ob. Szkoła Podstawowa nr 23 ul. Opacka nr 7. Rok wykonania karty: 1983 (A. Kunicka, J. Radowska).

Am Karlsberg 4 -› 6 -› Saltzmannstraße 7 -› Opacka 7.

W 1909 roku letników przyjmował (Am Karlsberg 4): Radtke (4 osoby).

W Oliwie pod Gdańskiem przyszło 18 bm. do burzliwych zajść. Gromada wzburzonych kobiet i kilku kijami uzbrojonych chłopów wpadło do szkoły i zabrało z tamtąd swoje dzieci. Powodem tego była rozpuszczona w całéj okolicy wieść, że rząd kazał dzieci w szkole pochwytać i wysłać je do Rosyi. Usilnym staraniom tamtejszego proboszcza ks. Borrasza i innych osób wpływowych udało się spokojność momentalnie przywrócić; rozgniewane przecież kobiety odgrażały się, że wieczorem, skoro mężowie ich od roboty powrócą, gorsze jeszcze wyprawią sceny. Podobne zaburzenia i z tego samego powodu miały zajść także w Copatach.

Gazeta Poznańska (Wiarus) z 22. 05. 1875 r.   Z FB Dawne Przymorze.

Voellner Heinz, Oliva, 1938, str. 25:

Na przeciwko niego {kościóła św. Jakuba} stoi założona w 1823 roku ewangelicka szkoła powszechna (Volksschule), wybudowana na miejscu starej katolickiej, wiejskiej szkoły, której powstanie ma swoje udokumentowanie w 1592 roku. Obecny budynek szkoły pochodzi z 1904 roku, natomiast dobudówkę z aulą oddano do użytku w roku 1930.

Fragment pocztówki. Widok z Pachołka. Około 1915 roku.
Internet: www.Allegro.pl.


Fragment pocztówki. Widok z Pachołka. Lata 30. XX wieku.
Zbiory Piotra Leżyńskiego.

1897-1938  -  Evagelische Schule  -  Szkoła ewangelicka
1939-1944:

Evangelische Schule. Książka adresowa gminy Oliwa z 1909 roku.
Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.


Evangelische Schule. Książka adresowa gminy Oliwa z 1910 roku.
Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.


Evangelische Schule. Książka adresowa gminy Oliwa z 1913 roku.
Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.


Evangelische Schule. Książka adresowa gminy Oliwa z 1914 roku.
Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.


Evangelische Schule. Książka adresowa gminy Oliwa z 1915 roku.
Zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.


Herb Oliwy. Evangelische Volksschule Oliva. WMG po 1926 roku.
FB - Adam Kromer, 2024.

Rektorzy szkoły ewangelickiej (książki adresowe):

1897-1899  -  Karl Lützow (Lehrer, Hauptlehrer)
1901-1921  -  Ferdinand Walter (Rektor und Organist)
1925-1934  -  Gustav Fromm
1935-1937  -  Walter Helbing
1938-1942  -  Erich Gabriel
1942-1942  -  Arthur Müller

a) Naprzeciw wejścia do kościoła ewangelickiego nieznajomy widzi studnię w ceglanym półkolu i tablicę pamiątkową z napisem: "ujęcie wody źródlanej, ofiarowane dla wsi Oliwa przez Saltzmanna w 1888 roku". Pyta: kim jest Saltzmann? i jakie znaczenie ma ten drobny datek, ujęcie wodne dla Oliwy?

Olivaer Nachrichten nr 7 z 28. 1. 1909 roku.   Ze strony Polona.pl.


Kronika Szkoły Podstawowej Nr 23 w Oliwie:
W roku 2000 podczas prac remontowych znaleziono w piwnicach szkoly marmurową tablicę. Napis na niej informuje, że w roku 1888 rodzina Saltzmannów ufundowala w tym miejscu ujęcie wody pitnej dla Oliwy. Jest prawdopodobne, że ujęcie wody znajdowało się na terenie należącym dziś do szkoły, lub na sąsiedniej posesji. Tablica była umieszczona na zewnętrznej ścianie szkoły, w murze z czerwonej cegły, otaczającym salę gimnastyczną od strony ulicy SaltzmannStr. Pamiętają ją dawni uczniowie szkoły: panowie Roman Minikowski i Benon Marian Lisiński.

http://miasta.gazeta.pl/trojmiasto/1,35635,4431199.html:
Tablicę wmurowano po wybudowaniu nowej po roku 1904. Daty wmurowania nie znamy jedynie datę na tablicy - to cud że ocalała - 1888 data ufundowania. Czy można domniemywać że była wmurowana pierwotnie w starym, drugim budynku szkoły, sądząc po dacie i ponownie wmurowana w tym najnowszym trzecim, który przetrwał zawieruchę wojenną. I czy nie powinno się wmurować jej po raz trzeci. Jak wielkim dobrodziejstwem było to ujęcie i ile kosztowało że powstała tablica z nazwiskiem fundatora Saltzmanna, wielce zasłużonego właśnie dla wzgórza Karlsberg (Pachołek). Jako ogrodnik uporządkował okolicę wzgórza i park oliwski które razem stały się prawie jednym parkiem. Od 1798 roku a więc na wiele lat przed datą 1888 na tablicy, Saltzmann zajął się upiększaniem wzgórza a rodzina później jeszcze ufundowała ujęcie wody dla Oliwy. Może wdzięczni oliwiacy nigdy tego nie zapomnieli i wmurowali powtórnie tablicę po kilkunastu latach.

Zobacz:
O tablicy cudem ocalonej i nie tylko, www.trojmiasto.pl, 2010

Zobacz: "Danziger Neuste
Nachrichten"

www.StaraOliwa.pl:

Rozbudowa ewangelickiej i katolickiej szkoły ludowej (podstawowej). Artykuł i zdjęcia z "Danziger Neueste Nachrichten" wydanie z 25 października 1930 roku.










Szkoła "Czerwona". Klasa 7A. Nauczyciele Arthur Kornell i pani Erdmann. Dziewczynki na zdjęciu mają po 13 lat. Fotografia z 1940 roku.
Przekazał Jerzy Noetzel.


Dziewczynki ze szkoły "czerwonej". Fotografia z około 1940 roku.
Reprodukcja zdjęcia ze zbiorów Heleny Droszyńskiej-Babickiej.


Zdjęcie klasowe z 1942 roku.   Internet: Kronika SZP 23.

Już w czerwcu 1945 roku przy ul. Opackiej 7 czynna była Szkoła Podstawowa Nr 24. W roku szkolnym 1950/1951 została zlikwidowana. Część dzieci i grona pedagogicznego przeniesiono do szkoły znajdującej się przy ul. Cystersów 13. Część przeszła do nowo wybudowanej Szkoły Pomnika Polski Ludowej Towarzystwa Przyjaciół Dzieci im. Karola Świerczewskiego znajdującej się w Oliwie przy ul. Krzywoustego 19 (obecnie Przymorze) i oddanej do użytku w dniu 22 lipca 1950 roku. W gmachu umiejscowiono Szkołę Podstawową Nr 74 i Państwowe Liceum Pedagogiczne. W budynku po szkole nr 24 umiejscowiono Internat Liceum Pedagogicznego. W październiku 1953 roku przeniesiono dzieci i nauczycieli ze szkoły nr 23 znajdującej się przy ul. Cystersów 13 do starej części budynku (z 1904 roku) przy ul. Opackiej 7. Nowszą cześć (z 1930 roku) nadal zajmował Internat. W 1957 roku Internat Liceum Pedagogicznego przniesiono na ul. Krzywoustego.

Zobacz:
Kronika Szkoły do 2004 roku
Szkoła Podstawowa nr 23 im. Dzieci Świata


Ul. Opcka w Oliwie. Fragment budynku nr 7 - szkoła czerwona. 1960.
Zbiory NAC. Pobrazo z FotoPolska.eu (Desperado).


M. Granke i M. Kuźniak, Informator miasta Gdańska, Gdynia 1946.
Zbiory Piotra Leżyńskiego.


Szkoła Powszechna Nr 24. Skorowidz inf. z marca 1946 roku.
Zbiory Mirosława Piskorskiego.


Jerzy Jamróz. "Przewodnik Pracy". Dokument z 1951 roku.
Internet: Kronika SZP 23.