NID Oddział w Gdańsku: Karta biała. Dwór ul. Bytowska nr 1. Rok wykonania karty: 1983 (T. Iżewska).

Zobacz:
Luftkurort Ernsttal w dziale "Firmy, Hotele, Restauracje"

Adam Kromer, "Oliwa", Gdańsk 2007, str. 216-217 (za zgodą autora):

Budynek dworu (ul. Bytowska 1) o klasycystycznej bryle pochodzi z drugiej połowy XVIII wieku. Dwukondygnacyjny, nakryty czterospadowym dachem. Do głównego wejścia w wysuniętym nieco ryzalicie prowadzą schody i taras. Budowla jest mocno podniszczona, a po dawnym założeniu parkowym pozostały tylko ślady dawnej świetności. Solidny remont i zagospodarowanie terenu wokół dworu z pewnością przywróciłyby posesji wiele z dawnego blasku. Dowodzi tego przykład pobliskiej młotowni. Po wojnie zakład przejęty przez Spółdzielnię "Żeliwiak" zaczął ulegać dewastacji. Gdy w 1957 roku zabytek przejęło warszawskie Muzeum Techniki NOT, kuźnia była już pozbawiona dachów, a maszyneria niszczała na otwartym powietrzu. Ruiny zabezpieczono i opracowano plan zagospo-darowania obiektu. Przeprowadzono odbudowę (w latach 1960-1963 i 1975-1976) oraz konserwację urządzeń i mechanizmów kuźni (1976-1978). Dzięki temu w 1978 roku można było kuźnię udostępnić publiczności jako obiekt muzealny pod nazwą Muzeum Techniki. Zabytkowa Kuźnia Wodna nad Potokiem Oliwskim. Trzeba jednak powiedzieć, że Kuźnia Wodna jest niezwykle słabo reklamowana. Dopiero otworzenie w pobliżu restauracji w Dworze Schwabego wyraźnie wpłynęło na zwiększenie popularności kuźni.

Zabytkowy obiekt to właściwie dwie bliźniacze kuźnie przykryte drewnianymi dwuspadowymi dachami. Osadzone są w zagłębieniu terenu po obu stronach potoku wypływającego ze spiętrzonego stawu. Woda napędza dwa duże koła o czterometrowej średnicy, obsługujące potężny młot, oraz jedno mniejsze koło (3,1 metra średnicy) dające napęd nożycom. Zwiedzający mogą zobaczyć piece grzewcze, urządzenia kuźni, poznać zasadę ich działania oraz obejrzeć pokaz pracy dawnych kowali. Może warto dla uatrakcyjnienia kuźni zaaranżować jej wnętrze, które obecnie jest więcej niż ubogie. Całości muzeum dopełnia mały budynek z czerwonej cegły stojący po drugiej stronie ulicy Bytowskiej. Dawny dom pracowników zakładu mieści obecnie kasę Kuźni Wodnej.


Obok (ul. Bytowska 4) dworek piętrowy z końca XVIII w., przebudowany; na parterze rokokowe drzwi.   F. Mamuszka, J. Stankiewicz, "Oliwa. Dzieje i zabytki", Gdańsk 1959.


Własność:
1775 - Hans Juncker
1825 - Daniel Monglowski
1865 - Tummler
Od co najmniej 1880-1909 (1911) - Tillmann Kuttenkeuler
1912-1913 - Hugo Aßmann
1913-1916 - Frau Hedwig Laurer
1918-1945 - Max Hansen (1947)


Panorama na dolinę "Ernsttal".   Zbiory Mirosława Piskorskiego.


Dwór młyna XIII i XIV.   Internet: www.Allegro.pl.


Dwór młyna XIII i XIV. 1905.   Internet: www.eBay.pl.


Dwór młyna XIII i XIV. Wysłana w 1918 roku.   www.FotoPolska.eu (KC).

Hilfslazarett Ernsttal. I wojna światowa.   Zbiory Piotra Leżyńskiego.


Hilfslazarett Ernsttal. I wojna światowa.   Zbiory Krzysztofa Grundera.


Hilfslazarett Ernsttal. I wojna światowa.   Zbiory Krzysztofa Grundera.


Hilfslazarett Ernsttal. I wojna światowa.   Zbiory Krzysztofa Grundera.


Hilfslazarett Ernsttal. I wojna światowa.   Zbiory Krzysztofa Grundera.

Aktualna numeracja (2023).   Plan ze strony www.Trojmiasto.pl.


Dworek Ernsttal. Ul. Bytowska 1.   Internet.





Dworek Ernsttal około 1975 roku.   ©  Fot. Krzysztof Jakubowski.


Dworek Ernsttal. Ul. Bytowska 1. Fotografia z 1977 roku.
Fot. Artur Wołosewicz 1977. Przekazał Robert Krygier.


Ul. Bytowska 1B. 30. 04. 2005.   Fot. Piotr Leżyński.


Ul. Bytowska 1. 30. 04. 2005.   Fot. Piotr Leżyński.


Ul. Bytowska 1. 30. 04. 2005.   Fot. Piotr Leżyński.


Ul. Bytowska 1A. Fot. Robert Krygier 2014.   Pobrano z www.FotoPolska.eu.


Ul. Bytowska 2C. Fot. Robert Krygier 2014.   Pobrano z www.FotoPolska.eu.


Ul. Bytowska 1. 19. 06. 2022.   Fot. Piotr Leżyński.

Hermann Sieg.   Danzig-Olivaer Zeintung nr 191 z 16. 08. 1932 r.


Hermann Sieg.   Danzig-Olivaer Zeintung nr 191 z 16. 08. 1932 r.

Ujęcie wody znajduje się na wzniesieniu w okolicy skrzyżowania ulic Bytowskiej i Kwietnej powyżej domku (Bytowska 1a) należącego do zabytkowej kuźni wodnej. Na mapie kartograficznej z 1977 roku zaznaczone jest niebieskim kwadratem.
Jest to jedno z sześciu przedwojennych ujęć znajdujących się na terenie Oliwy: ul. Abrahama (2 ujęcia), ul. Bytowska (w dolinie obok Diabelskiego Kamienia), ul. Kościerska (ZOO) i ul. Opacka (pod Pachołkiem).

Mapa topograficzna z 1977 roku.   Zbiory Piotra Leżyńskiego.





Fot. z 1 pażdziernika 2005 roku.   Internet: www.forum.eksploracja.pl.


Dziennik Bałtycki, „Woda z głębin popłynie w gdańskich kranach”, 23 października 2008 roku (fragment - Oliwa):

Coraz więcej najlepszej jakościowo wody, bo ze źródeł głębinowych, będzie trafiać do kranów mieszkańców Gdańska. Uczynniane są dawne, wyłączone z eksploatacji, ujęcia głębinowe. Spółka Gdańska Infrastruktura Wodociągowo-Kanalizacyjna podpisała właśnie kolejny kontrakt w ramach realizacji „Gdańskiego projektu wodno-ściekowego”. Mieszkańcy Starej Oliwy za dwa lata nie będą mieli problemu z okresowym spadkami ciśnienia wody.
     Nowy kontrakt gdańskiego projektu, dofinansowanego przez Unię Europejską, jest kolejnym krokiem na drodze do zwiększenia zasilania gdańskiej sieci wodociągowej wodę z zasobów głębinowych, niewymagającym kosztownego uzdatniania, jak powierzchniowa.
     Do października 2010 roku ma być zbudowany, w rejonie ulic Bytowskiej i Kwietnej w Gdańsku Oliwie, zbiornik wody Stara Dolina. Zastąpi on przedwojenny zbiornik, wyłączony z eksploatacji w latach 60. Zdewastowali go poszukiwacze skarbów i militariów. Nie nadaje się do odbudowy. Zostanie więc rozebrany. Nowy zbiornik będzie szczelną i zamkniętą żelbetonową budowlą wodną o pojemności 600 m sześc. Umożliwi on Magazynowanie wody pitnej, uzdatnionej do spożycia dzięki naświetlaniu lampami ultrafioletowymi. Będzie on podłączony do sieci wodociągowej, co pozwoli na zasilanie, zmagazynowaną w nim wodą, rejonu Starej Oliwy w czasie chwilowych spadków ciśnienia, spowodowanych większym poborem wody.

Fotografia z pażdziernika 2008 roku.   Internet: www.forum.eksploracja.pl.


Dziennik Bałtycki, „Tajemnice oruńskiej góry”, 8 grudzień 2009 roku (fragment - Oliwa):

     - Jak można zdewastować coś, co jest pod ziemią, gdzie niezwykle trudno się dostać, co jest murowaną konstrukcją przypominającą ogromną piwnicę?
     - Można - odpowiada Klugmann. - Niech przykładem będzie nieistniejący już niestety zbiornik w Oliwie. Został wybudowany w 1911 roku, w 1976 roku został wyłączony z użytkowania. Ja do niego trafiłem w 1989 roku. Pamiętam, że wszystko, instalacje, włączniki wyglądały tak, jakby miały działać, były świetnie zachowane.
     W 2003 roku pojawił się pomysł, żeby zbiornik przywrócić do eksploatacji.
     - W 2006 roku było już za późno - był kompletnie zdewastowany. Najpierw oczywiście wymontowano wszystko, co metalowe, rury, instalacje. Później znajdowało się we wnętrzu coraz więcej śmieci. Palono w środku ogniska. - Wtedy ktoś zaczął ryć tunele pod oliwskim zbiornikiem.
     - Jakie tunele?
     - Pytał pan, jak można zdewastować zbiornik wody. Więc odpo-wiadam - można ryć bezsensowne tunele pod nim. Udokumentowano 60 metrów tuneli. Było więcej, ale nikt nie chciał się tam pchać, każdy bał się, że się zawalą.
     - Po co je ktoś rył?
     - Tego nie wiem - mówi Michał Klugmann.
     W końcu stary zbiornik się zawalił. Dziś SAUR Neptun Gdańsk na tym miejscu buduje nowy obiekt, który będzie służył mieszkańcom Gdańska.

Zobacz:
Michał Klugmann, Dziedzictwo 150 lat rozwoju techniki...


Wybużanie przedwojennego zbiornika. Fotografia z lutego 2009 roku.
Internet: www.forum.eksploracja.pl.