Zakłady Mechaniki Precyzyjnej - ul. Jaśkowa Dolina 5.

Zakłady Mechaniki Precyzyjnej powstały w Gdańsku-Wrzeszczu w 1950 roku. Dziennik Bałtycki wydany dn. 11. 9. 1951 r. podawał: "W dniu 8. 9. br. Państwowe Zakłady Mechaniki Precyzyjnej we Wrzeszczu obchodziły uroczystość zakończenia pierwszego roku pracy, połączoną z oddaniem do użytku prototypu automatycznej wagi analitycznej wykonanej w tych zakładach."
W 1952 roku połączono je ze spółdzielnią "Student" mającą swoją siedzibę przy ul. Lendziona w Gdańsku-Wrzeszczu. Od tego momentu rok 1952 uznano za rok założenia ZMP. Zakłady zajmowały niewielką willę i kilka baraków znajdujących się we Wrzeszczu przy ul. Jaśkowa Dolina nr 5 - obecnie Centrum Usługowo-Handlowe "Manhattan".

Zobacz:
Zakłady Mechaniki Precyzyjnej - 1950-1952

Zakłady Mechaniki Precyzyjnej - ul. Kliniczna 1C.

Najprawdopodobniej już w 1954 roku zakłady przeniesiono na ul. Kliniczną 1C. Możliwe, że tam w listopadzie 1954 roku wyprodukowano 18 pierwszych wag analitycznych. Przy ul. Klinicznej zaczęto też produkcję m. in. aparatu do nurkowania "Neptun" (1957) i maszyny dziewiarski "Kaszubska" (1959). Po przeniesieniu w 1962 roku produkcji do Oliwy przy ul. Klinicznej 1C pozostał m. in. Zakład Doświadczalny.

Zobacz:
Zakłady Mechaniki Precyzyjnej - 1954-1961

SZKOŁA, PRZEDSZKOLE:
Od co najmniej 1963 do 1974 roku w budynku przy ul. Klinicznej 1C mieściła się również Zasadnicza Szkoła Zawodowa ZMP. W latach 1979-1981 roku odbywała tu praktykę zawodową pani Ewa Gajda.
W 1974 roku dwie specjalizacje: frezer i monter układów elektronowych i automatyki przemysłowej przeniesiono do budynku dawnej szkoły podstawowej nr 53, o czym informowało ogłoszenie wydrukowane w Dzienniku Bałtyckim z 1. 5. 1974 r.: "Jednocześnie informujemy, że od 1. IX. 1974 r. szkoła będzie przeniesiona do Gdańska-Wrzeszcza na ulicą Pniewskiego - obok kina "Bajka". Dokumenty należy składać w sekretariacie szkoły - adres: Gdańsk-Oliwa, ul. Cystersów 13".
Od 1974 roku "Mera-Wag" zaczął również kształcić w ZSZ ZMP przy CKUMiE w Gdańsku przyszłą załogę w kierunkach mechanicznych, a od 1975 również elektronicznych, kontynuując kształcenie do 1991 roku (koniec ostatniego roku rozpoczętego 1988).
Od 1972 do 1991 roku w budynku przy ul. Śląskiej nr 7 przylegającym do płotu zakładu mieszczącego się przy ul. Beniowskiego nr 5 znajdowało się przedszkole przyzakładowe ZMP.

Zakłady Mechaniki Precyzyjnej - ul. Beniowskiego 5.

W drugiej połowie 1962 roku przy ul. Beniowskiego nr 5 w Oliwie wybudowano dla Zakładów Mechaniki Precyzyjnej zespół budynków, do których przeniesiono produkcję z ul. Klinicznej we Wrzeszczu gdzie dalszy jej rozwój był już niemożliwy. W Oliwie rozpoczęto produkcję nowych typów wag, aparatów do pływania podwodnego, kompasów, logów, maszyn dziewiarskich... Duża część produktów ZMP otrzymała najwyższy znak jakości "Q" oraz "1". Zakład był w Trójmieście wiodącym producentem urządzeń z tymi znakami. Eksportował głównie do RWPG (Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej), ale również do krajów "kapitalistycznych".

W 1975 roku do "Mera-Wag" w Oliwie został przyłączony Zakład Automatyki Okrętowej "Meramont" z Gdańska. W hali produkcyjnej przy ul. Śnieżnej planowano utworzenie wydziału dla wykonawstwa prototypowych urządzeń technologicznych do produkcji magnetofonów. 11. lutego 1981 r. Minister Przemysłu Maszynowego podjął decyzję przyłączenia Zakładu "Meramont" do Zakładów Systemów Automatyki w Poznaniu.

Zakłady Mechaniki Precyzyjnej i Automatyki ”Mera-Wag” zlikwidowane zostały w ostatnich latach rządu Edwarda Gierka, gdy zakład zatrudniał około 1200 osób.
Tak oceniała załoga przebranżowienie zakładu jeszcze przez długi czas po likwidacji jego dawnej produkcji: "sprzedano licencję {wagi zliczającej?} dobrze prosperującego zakładu do Republiki Federalnej Niemiec - jeśli nie wiadomo, o co chodzi to chodzi o zielone od konkurencji".

Zakład wyprodukował m.in. (w nawiasach daty występowania) odważniki analityczne: OA-2, OA-21 (1968), wagi analityczne: WA-11, WA-21 (1965, 1974), WA-31 (1959, 1972), WA-33 - półautomatyczna (1969), WA-34 (1971), WA-36 (1973), WP-11 (1957), EWA-1, waga elektroniczna (lampowa) AWS-60 (1971), wagi typoszeregu: WS-20 (1973), WS-21 (1973), WS-23 (1975), WS-25 (1973), kompas: główny KG-2 (1972), łodziowy KŁ-1 (1971, 1972), peryskopowy KP-2 (1972), stołowy KT1 (1972), logi metryczne z powtarzaczem elektrycznym: LGE-6 (1971, 1972), LGE-61 (1974), aparaty do pływania podwodnego: P-22/R-7 "Kajman" (1979), R-8 "Marlin” (1979), P-21 "Mors" (1961), "Neptun" (1957), maszyny dziewiarskie: "Kaszubska" (1959), MD-2 (1967), MD-22 (1972, 1985), MD-23 (1987).

Zobacz:
Zakłady Mechaniki Precyzyjnej - 1961-1977
Zakłady Mechaniki Precyzyjnej - Patenty
Antoni Dutko, "Przegląd konstrukcji ZMP w Gdańsku", 1971
Zakład Mechaniki Precyzyjnej - Precision Enginieering Works
Zakłady Mechaniki Precyzyjnej: wagi typoszeregu WS20, kompas główny KG-2, kompas łodziowy KŁ-1, kompas peryskopowy KP-2, kompas stołowy KT-1, log mechaniczny z powtarzaczem elektrtrycznym LGE-6, LGE-61.

ZMP Unitra-Magmor - ul. Beniowskiego 5.

W wyniku przebranżowienia zakładu decyzją z 1 października 1977 roku stworzono "nową firmę" niebawem nazwaną Zakłady Mechaniki Precyzyjnej "Unitra-Magmor" należącą do stowarzyszenia firm elektronicznych "Unitra-Dom".
W trójmieście działały w tym czasie trzy takie duże firmy elektroniczne: "Unimor" w Gdańsku, "Telmor" we Wrzeszczu i "Radmor" w Gdyni.
"Magmor" był wówczas najmłodszą firmą elektroniczną, jaka powstała w PRL-u.

Jaki zakład przejął produkcję wag? Najprawdopodobniej żaden, tak jak i produkcję akwalungów i kompasów, która jeszcze przez jakiś czas pozostała w zakładzie przy ul. Beniowskiego. W czerwcu 1980 roku pisano: "Jeszcze 19 proc. potencjału absorbuje dawna produkcja, nieprzejęta w całości przez inne zakłady. Jest to aparatura sterownicza na statki oraz dla kotłowni centralnego ogrzewania, gdzie również wkracza automatyka. Ponadto "Magmor" przez pięć lat od przestawienia się na inną produkcję, jest zobowiązany do dostarczenia swym odbiorcom części do dawniej produkowanych wyrobów."
Najdłużej utrzymała się w Magmorze zapoczątkowana jeszcze przy ul. Klinicznej produkcja maszyn dziewiarskich (MD-23 - 1987).

ZMP ”Unitra-Magmor” produkował od 1978 roku czterościeżkowe mono-foniczne magnetofony szpulowe typu ZK-140T. Produkcję "Magmor" przejął od warszawskiej firmy "Kasprzak", która na licencji firmy Grundig produkowała od 1970 roku magnetofony typu ZK-120T (T - tranzystorowy) i następnie od około 1975 roku magnetofony ZK-140T (T - tranzystorowy) i ZK-140TM (M - monofoniczny) jeszcze przez jakiś czas po przekazaniu produkcji.
Pierwszy egzemplarz magnetofonu szpulowego ZK-140T zszedł z taśmy produkcyjnej oliwskiej firmy 22 lipca 1978 roku. W 1978 roku wyprodukowano 18.450 magnetofonów z założonych 50 tyś. W lach następnych: 1979 - 81.500 szt.; 1980 - 95.800 szt.; 1981 - 101.250 szt. 2 stycznia 1980 roku o godzinie 13-tej poinformowano o wyprodukowaniu 100.000 egzemplarza. W styczniu 1981 roku wyprodukowano 300.000 egzemplarz, o czym dumnie donosiła lokalna prasa przy okazji chwalenia nowo wprowadzanego wyrobu - magnetofonu kieszonkowego, o którym pisano w 1980 roku: "...załoga Magmoru przygotowuje produkcję kasetowego magnetofonu portfelowego B-133. Będzie on jakby etapem przejściowym do płaskiego magnetofonu portfelowego, opartego na mikrokasecie. To płaski notatnik wielkości kalendarza, który przy produkcji masowej (w r. 1982 przewidziano 50 tys. sztuk) powinien kosztować nie więcej, niż 3-4 tys. zł. Byłby to istny przebój magnetofonowego rynku."
Ze względu na swą wcześniejszą specyfikę, ”Magmor” posiadał dobrze wyposażone działy techniczne, w których produkowano mechaniczne części magnetofonów (WN - narzędziowy, W1 - mechaniczny, W3 - wtryskarek oraz galwanizernia, ślusarnia i hartownia).
Taśmę produkcją (”kierat”) magnetofonu szpulowego typu ZK140T umiejscowiono na 1 piętrze w budynku stojącym wzdłuż ul. Beniowskiego (W2). Od strony ulicy montowano w korpusy mechanizm, a naprzeciw elektronikę lutując do niej wiązki przewodów. Dalej magnetofony uruchamiano, testowano i na końcu pakowano gotowy wyrób.
O produkcji magnetofonu ZK-140T/TM zakończonej w 1982 roku "Magmor" wspominał w prasie w 1980 roku: "W pewnym sensie i ta nasza obecna produkcja przestarzałych magnetofonów ZK-140 jest takim "garbusem". Przejęliśmy ją od warszawskiego "Kasprzaka". Konstrukcja oczywiście nieco nienowoczesna, sama produkcja też (nikt nie wyzbywa się nowości, za to chętnie wypycha, co stare i gorsze)". O ZK-140T pisano również w kwietniu 1982 roku: "produkować się będzie części zamienne do magnetofonu szpulowego ZK 140T i to przez okres 5-letni" oraz w maju 1983 roku: "produkowany dotąd aparat ZK 140".
Części zamienne do magnetofonu ZK140T kupowała Niemiecka Republika Demokratyczna. Magnetofony były towarem bezdewizowej wymiany handlowej z Rumunią, Węgrami i Białorusią.

W tej samej hali, w której produkowano magnetofon szpulowy ZK140T produkowano w latach 1982-1984 wspomniany już w 1977 roku magnetofon kieszonkowy (dyktafon) M-101. W kwietniu 1982 r. na łamach lokalnej pracy pisano: "Sięgnijmy do konkretnych danych. W bież. roku "Unitra-Magmor" zainicjuje produkcję magnetofonu kasetowego M-101, filigranowego, przeznaczonego m.in. dla dziennikarzy. Będzie to seria niezbyt duża (produkcja tych magnetofonów zakończy sie w przyszłym roku), a to ze względu na ograniczoną ilość elementów i podzespołów z importu, głownie z RFN i Japonii. Dodać warto, że magnetofon M101 znacznie odbiega pod względem technicznym od miniaturowych, wytwarzanych przez kraje wysoko uprzemysłowione. Jeśli dodać, że jest on niejako dzieckiem niechcianym, przekazanym przed kilkoma laty przez Zakłady Radiowe im. Kasprzaka w Warszawie zakładom w Lubartowie, to oczywistą rzeczą jest, że obecność jego na rynku będzie tylko sezonowa, wynikająca - jak juz wspomniano - głównie z istniejących rezerw urządzeń i podzespołów, pozwalających wyprodukować małą serię."

W głębi zakładu w nowo wybudowanej w 1980 roku hali (W4) montowano od 1981 roku mechanizmy ("werk") do magnetofonu "Finezja" w całości produkowanego przez zakłady w Lubartowie. Ten sam mechanizm "M-536" zakład wykorzystał niebawem do produkcji własnej konstrukcji kasetowego magnetofonu stereofonicznego klasy Hi-Fi MSD-1402. Miał on konkurować z "Finezją" produkowaną przez dużo więcej doświadczony zakład.

W 1980 roku w Sierakowicach zorganizowano "produkcję nakładczą podzespołów" adoptując pomieszczenia przyznane przez urząd gminy. W 1981 roku ponad 100 pracowników przeszkolono w "Diorze" i pod koniec czerwca uruchomiono w Sierakowicach produkcję mechanizmu RP-701 do radioodtwarzacza o tej samej nazwie produkowanego przez "Diorę". Mechanizm ten wykorzystano już w 1982 roku do produkcji własnej konstrukcji odtwarzaczy kasetowych P211 i następnie P211-R oraz P212 (stereofoniczny). Mechanizmy odtwarzaczy eksportowano m. in. do ZSRR i Rumuni.

W latach osiemdziesiątych "Umitra Magmor" wyprodukował: magnetofon szpulowy ZK140T/TM, kasetowy dyktafon kieszonkowy B-133, M-101, kasetowy odtwarzacz samochodowy P-211 (od 1982 r.), P-211-R (R - radio - 1 stacja) i PS-212 (stereofoniczny), magnetofony kasetowe typu DECK: MSD-1402 (od 1984 r.), MSD-1403, MSD-1405, zestaw audio składający się z magnetofonu MSD-5220 i wzmacniacza WS-5220 (od 1986 r.), magnetyczną pamięć komputerową PK-2000S na bazie uprzednio produkowanego magnetofonu kasetowego M-101 (1985), terminal ekranowy AN-2000 (od 1986).

W styczniu 1986 roku pisano: "Dziś "Magmor" stoi wprawdzie na lekko trzęsących się, ale własnych nogach. Kredyt spłacono w całości w I kwartale ubiegłego roku i dopiero teraz można mówić o w pełni samodzielnym przedsiębiorstwie, które zdolne jest decydować o swym własnym losie.".
Podjęto nawet próbę współpracy z "Unimorem": ""Magmor", na podstawie tych ustaleń produkowałby m.in. terminal alfanumeryczny, to znaczy urządzenie do wprowadzania i wyprowadzania informacji z komputera. Serię próbną wykonano już w roku ubiegłym. Tu, w roku bieżącym powstaną też urządzenia peryferyjne do komputerów: mechanizmy do drukarek i pamięć magnetyczna do komputerów osobistych.".

Zobacz:
Zakłady Mechaniki Precyzyjnej - 1977-1987
Zakłady Mechaniki Precyzyjnej - Kronika filowa z 1987 roku
Niezależny ruch młodzieżowy w Gd. w latach 1981–1989, 2012
Solidarność Walcząca w dokumentach, 2016
Najmniejszy Polski magnetofon z Oliwy, KFP, 2021
Minikaseciak powstał 41 lat temu w Oliwie, Trojmiasto.pl, 2021

Miesięcznik Radio Elektronik nr 10-1983 r. (przegląd schematów): ”Magnetofon M101, produkowany w Zakładach Mechaniki Precyzyjnej UNITRA-MAGMOR w Gdańsku, jest dwuścieżkowym, monofonicznym magnetofonem przeznaczonym do zapisywania i odtwarzania sygnałów fonicznych przy użyciu kaset Compact 60 z taśmą żelazową Fe2O3. Jest on najmniejszy z dotychczas produkowanych seryjnie magnetofonów w Polsce.”

Miesięcznik Radio Elektronik nr 03-1985 r. (przegląd schematów): ”Odtwarzacze P211 i PS212, produkcji Zakładów Mechaniki Precyzyjnej UNITRA MAGMOR w Gdańsku są przeznaczone do odtwarzania monofonicznego (P211) i stereofonicznego (PS212) nagrań zapisanych na taśmach magnetofonowych w kasetach typu Compact C-60. Obydwa odtwarzacze są przystosowane do odtwarzania nagrań z taśm żelazowych i chromowych.”

Miesięcznik Radio Elektronik nr 11-1986 r. (przegląd schematów): ”Magnetofony MSD-1402 i MSD-1403 produkowane w Zakładach Mechaniki Precyzyjnej UNITRA-MAGMOR w Gdańsku są wysokiej klasy sieciowymi kasetowymi magnetofonami stereofonicznymi typu DECK, przeznaczonymi do odtwarzania i zapisu dźwięków na taśmach żelazowych, żelazowo-chromowych i chromowych w kasetach typu COMPACT C-60 i C-90.”

Miesięcznik Radio Elektronik nr 11-1987 r. (przegląd schematów): ”Magnetofon MSD 5220 produkowany w ZMP UNITRA-MAGMOR w Gdańsku jest stereofonicznym magnetofonem typu DECK, przeznaczonym do zapisywania i odtwarzania sygnałów fonicznych z żelazowych, żelazowo-chromowych i chromowych kaset magnetycznych, umieszczanych w kasetach COMPACT C-60 i C-90. Magnetofon ten może współpracować ze wszystkimi wzmacniaczami m.cz. i odbiornikami radiowymi, mającymi standardowe wejścia i wyjścia.”

Instrukcja obsłygi magnetofonu ZK 140T
Instrukcja serwisowa odtwarzacza PS 212

Już w 1985 roku rozpoczęły się zabiegi o przejęcie zakładu "Unitra-Magmor" w Gdańsku-Oliwie przez "Mera-Błonie". W maju 1986 roku ZMP "Unitra-Magmor" przeszedł pod zarząd komisaryczny. Z dniem 1 kwietnia 1987 roku "Magmor" włączono w skład zakładów "Mera-Błonie" co skutkowało zakończeniem dotychczasowej produkcji magnetofonów. Pod koniec kwietnia 1987 r. pisano: "Szczęściem w nieszczęściu (dla posiadaczy magnetofonów) może być natomiast to, że "Magmor" nadal będzie wytwarzał części zamienne do urządzeń, których produkcji zaniechano".

ZMP Mera-Błonie - ul. Beniowskiego 5.

Po przejęciu "Magmoru" przez Zakłady Mechaniczno-Precyzyjne "Mera-Błonie" w oliwskiej placówce produkowano głównie mechanizmy do drukarek D-100M i detale z tworzyw sztucznych. Część pracowników głównie z wykształceniem elektronicznym odeszła. Pozostało 853. pracowników z ponad 1000 (w styczniu 1991 roku około 800).
Przy ul. Beniowskiego 5 produkowano również klawiatury do komputera "Bosman-8" produkowanego przez "Umimor" z Gdańska. Próbowano wdrożyć do produkcji seryjnej opracowane przez Politechnikę Gdańską komputerowe urządzenie do sprawdzania poprawności wykonania płytek drukowanych (PCB) - głównie cyfrowych.
Po upadku RWPG i otwarciu się rynku na wyroby ze wschodu w sierpniu 1991 roku zakończono wszelką produkcję.

ZMP Unitra Magmor (1978-1991) były najmłodszym zakładem Unitry otwartym w czasach PRL i pierwszą zamkniętą dużą firmą elektroniczną po upadku PRL.

30 dni nr 4(42) lipiec-sierpień 2002 (str. 41-45): ”Bramę Zakładów Mechaniki Precyzyjnej zamknęła pani Teresa Jakonis jako ostatni pracownik, a stało się to 3 września 1992 roku”.

Niewielka część z wykwalifikowanych pracowników znalazła zatrudnienie w powstałej w 1991 roku firmie zajmującej się usługami galwanicznymi - GALMEX Sp. z o. o., która w latach 1991-1994 mieściła się na terenie zakładu.

Zobacz:
Jerzy Bezpałko, Mera Błonie, Błonie 2010 (PTI).

MTG - ul. Beniowskiego 5.

W dniu 16 lutego 1989 roku Prezydent Miasta Gdańska powołał do życia Międzynarodowe Targi Gdańskie z siedzibą przy ul. Beniowskiego 5. W 1994 roku MTG rozpoczęły swą działalność wystawniczą w przystosowanych, oraz nowo wybudowanych halach na terenie należącym niegdyś do Zakładów Mechaniki Precyzyjnej.

W 2002 roku w zeszycie nr 10 „Miasto jak ogród” napisano: "Rosną uciążliwości komunikacyjne związane z lokalizacją przy ul. Beniowskiego Międzynarodowych Targów Gdańskich. – Już teraz brak jest miejsc parkingowych, wszędzie stoją samochody, a przecież to nie koniec – słychać wielokrotnie powtarzane obawy."

W 2005 roku (30 dni nr 3(59) maj-czerwiec 2005, str. 68) na ścianie budynku dyrekcji od strony ul. Beniowskiego umieszczono tablicę upamiętniająca ZMP z informacją: "Na tym terenie istniały Zakłady Mechaniki Precyzyjnej powstałe w 1952 roku. Późniejsze Mera-Wag i Unitra-Magmor funkcjonowały do 1995 r. Pracownicy zakładu. Urząd Miasta Gdańska".

W kwietniu 2012 roku MTG przeniosły się do nowej siedziby w Letnicy a teren, który zajmowały (dwie działki - około 4,2 i 1,4 ha) próbowano sprzedać w pierwszej połowie 2012 roku za 65 mln zł. W grudniu 2013 roku podjęto kolejną (trzecią) próbę sprzedaży działek. Ostatecznie w 2014 roku teren ten sprzedano za 45 mln zł. firmie deweloperskiej Euro Styl, która wybudowała tu Osiedle IDEA.

Zobacz:
Czy uda się sprzedać tereny MTG na Przymorzu?, 2013
Deweloper kupił dawne tereny Targów Gdańskich, 2014

Dokumentację pracowniczą Zakładów Mechaniki Precyzyjnej UNITRA-MAGMOR przechowuje Mazowiecki Urząd Wojewódzki, Oddział Archiwum w Otwocku.

Zobacz:
Wikipedia: Zakłady Mechaniki Precyzyjnej Gdańsk, Unitra, Magmor, ZK 140T, M-101.
Unitra Klub: ZK-140TM, P-211, B-133, M-101, MSD-1402, MSD-1403, MSD-1405, MSD-5220, WS-5220.
YouTube: M-101, M-101.

Wspomnienia (1 wrzesień 1980 – 31 sierpień 1983).

Warsztaty szkolne.

Trafiłem do firmy ”MAGMOR” z ZSZ Morskiej Obsługi Radiowej Statków (MORS - z kierunku monter aparatury radiowo telewizyjnej) mieszczącej się w Gdyni Orłowie. Był to ostatni rok tego kierunku i część (około 30-40%) uczniów musiała we własnym zakresie załatwić sobie praktykę zawodową. Większość z nich praktykowała w prywatnych serwisach, z czego zbytnio nie była zadowolona (głównie ilość godzin pracy). Ja na szczęście miałem sąsiadkę pracującą w zaopatrzeniu na stanowisku kierowniczym w ówczesnej firmie ”UNITRA-MAGMOR”.
Tam we wrześniu 1980 roku pomyłkowo skierowano mnie do praktykowania mechaniki w hali w głębi zakładu. Pracowałem przy wytłaczarkach podzespołów i przy końcowym toczeniu (raczej wyrównywaniu brzegów) talerzy mechanizmu magnetofonu ZK140T. Po niecałym miesiącu z nudów zacząłem trochę regulować tymi gałkami w tokarce i po wytoczeniu jakiejś ilości dla mnie fantazyjnych wzorów na talerzach zrobiła się mała afera ("zmarnowałem materiał i pracę innych osób"). Wówczas trafiłem, w końcu, do warsztatów elektronicznych.
Warsztaty te znajdowały się w baraku zaraz za budynkiem głównym stojącym wzdłuż ul. Śląskiej. Stała tam maszyna automatycznie przycinająca przewody na zadaną długość, odizolowująca końcówki oraz licząca ilość przyciętych przewodów. Spinano je w wiązki po 100-500 szt. Maszyna zresztą jak na te czasy była bardzo nowoczesna, choć wykonywana praca zdawała się być żmudna.