Cmentarz Oliwski usytuowany jest pomiędzy ulicami Czyżewskiego i Opacką oraz znajdującym się po wschodniej stronie chodnikiem przylegającym do terenów Telewizji Gdańskiej. Zajmuje powierzchnię 5 ha. Wpisany został do rejestru zabytków w 1985 r. Chronione są: starodrzew, kaplica cmentarna, kostnica przy ul. Opackiej, ogrodzenie cmentarza z kutych płaskowników i od strony ul. Czyżewskiego cztery bramy wejściowe. Na cmentarzu znajduje się też wykorzystywany obecnie, jako pomieszczenie gospodarcze były grobowiec z dwuspadowym dachem krytym blachą (brama naprzeciw ul. Czyżewskiego 6).

Cmentarz założono dla katolików w 1832 roku, gdy po kasacie klasztoru cystersów w 1831 r. kościół św. Jakuba, przy którym znajdował się mały cmentarzyk czynny do 1878 r. otrzymali ewangelicy. Początkowo zajmował dwie morgi ziemi, choć już wtedy zarezerwowano pod przyszły cmentarz cały kwartał. W 1835 roku po stronie północnej założono część ewangelicką. Do cmentarzy prowadziły od strony ul. Czyżewskiego dwie bramy.

W XIX wieku zbudowano w części katolickiej małą kapliczkę a w 1909 roku na jej miejscu z inicjatywy proboszcza Franciszka Schrötera oliwski cieśla Edmund Klawikowski (wybudował w 1907 r. halę plażową w Jelitkowie, dom św. Bernarda przy ul. Opackiej 5 w 1912 r. Był radnym gminy oliwskiej w latach 1913-1916. Mieszkał przy al. Grunwaldzkiej 495) wybudował nową za 8.573 marki. Kapliczkę zaprojektował inż. arch. Wilhelm Singer (zaprojektował kaplicę św. Piotra w Jelitkowie w 1923 roku, dom przy ul. Grottgera 8 w 1924 r., budynek na terenie IV dworu przy ul. Polanki 121. Mieszkał przy ul. Stary Rynek Oliwski 6).

W 1920 rokoku powiększono cmentarz o następne dwie części: katolicką od strony północnej i ewangelicką od strony południowej. Dla ewangelików zarezerwowano również (1931-1942) małą działkę znajdującą się u zbiegu ulic Czyżewskiego i Tatrzańskiej. W 1921 roku po stronie północnej powstał jeszcze cmentarz komunalny, na którym chowano innowierców i bezwyznaniowców.

Po II wojnie światowej część komunalna została zlikwidowana. Obecnie znajduje się w tym miejscu budynek i parking przy ul. Czyżewskiego 38. Cztery pozostałe części przejął kościół katolicki w 1945 roku. W 1947 roku całość przeszła pod Zarząd Miasta tworząc jeden cmentarz komunalny.

Zobacz:
Cmentarze Oliwskie, DawnaOliwa.pl
Karta cmentarza oliwskigo z 1984 roku
Gabriela Danielewicz, Oliwskie miejsce pamięci, 1988, Dawna Oliwa.pl
Gedanopedia, Cmentarze w Oliwie
Maria Sadurska, "Oliwska nekropolia", Gdańsk Strefa Prestiżu, 2019
Mieczysław Abramowicz, "Oliwska nekropolia", 30 dni 5 (43) 2002
Oliwskie impresje z notatnika lokalnego przewodnika, cz. 4, DawnaOliwa.pl
Pochowani w Oliwie przed 1945 rokiem, DawnaOliwa.pl
Pochowani w Oliwie od 1945 roku, DawnaOliwa.pl

Istniejący do dzisiejszych czasów (2024) grobowiec rodziny Landmann. W grobowcu pochowani są: Franciszka Landmann (ur. 1831-03-06, zm. 1908-04-18), Anastasia Landmann (ur. 1867-08-03, zm. 1913-03-15), Ferdinand Landmann (ur. 1827-01-04, zm. 1914-02-13), Franciszka Gutowska z domu Landmann, Maria Landmann (ur. 1859-06-11, zm. 1942-03-26). Fot. z pierwszego ćwierćwiecza XX wieku / fot. z lat międzywojennych. Zobacz: Cmentarz Oliwski.

Fot. przekazała rodzina Landmann. Podziękowania dla Mirosława Piskorskiego za przekazanie fotografii.

Wieńce na grobie Franciszka Lange (ur. 1871-08-18, zm. 1929-01-01), działacza polskiego w organizacjach oliwskich, przewodniczącego (1925) Polskiego Chóru Kościelnego (Katedra Oliwska). Fot. ze stycznia 1929 roku.
Grób z pomnikiem Matki Boskiej w Oliwie, postawionym dla Franciszka Lange, gdzie spoczywa również jego córka Kazimiera Gehrke (ur. 1901-01-29, zm. 1951-04-02) wraz z mężem Adolfem (ur. 1891-09-21, zm. 1945-10-20). W latach późniejszych pochowano tam córkę Kazimiery - Jadwigę Mikulską (ur. 1927-09-23, zm. 2002-11-13) z mężem. Zobacz: Cmentarz Oliwski.

Fot. przekazała Danuta Sandomirska córka Kazimiery Gehrke i wnuczka Franciszka Lange.

Heinrich Radmann (ur. 1869-07-02, zm. 1930-04-04), kupiec zatrudniony w dyrekcji browaru we Wrzeszczu. Mieszkał wraz z żoną Ellą zd. Peters przy ul. Elisenstraße 2/3 (Ceynowy 2) od 1913 roku.

Fot. przekazała Grażyna Niemyjska.

Władysław Piotrowski (ur. 1871-10-24, zm. 1948-06-15). Emma Piotrowska (ur. 1877-04-25, zm. 1963-06-25). Jerzy Piotrowski (ur. 1912-10-04, zm. 1989-02-11). Jadwiga Piotrowska (ur. 1921-05-11, zm. 2004-01-05). Zobacz: Cmentarz Oliwski. Zobacz: Franciszek Mamuszka, "Kaszubi oliwscy. Szkice z dziejów Polonii oliwskiej w latach od około 1850 do 1945", 1980

Jan Kilarski (ur. 1882-02-21, zm. 1951-01-07). Maciej Kilarski (ur. 1922-02-24, zm. 2003-09-28). Zobacz: Cmentarz Oliwski. Od 25. 02. 2021 r. nową ulicę w Oliwie nazawano Jana i Macieja Kilarskich (boczna od ul. Cyżewskiego). Zobacz: Franciszek Mamuszka, "Oliwa. Okruchy z dziejów, zabytki", 1985 Gedanopedia, Kilarski Jan Gedanopedia, Kilarski Maciej

Kwartał 29. 1960 rok. Większość tych grobów już nie istnieje. Na pierwszym planie po lewej grób Paula Herrmana (ur. 1872-04-10, zm. 1943-06-03). Nie odnaleziono miejsca zamieszkania w Oliwie.

Fot. przekazała Anna Onoszko z Lisińskich. Podziękowania dla Grażyny Niemyjskiej za przekazanie fotografii.

Pogrzeb Walerii Lisińskiej (ur. 1890-02-18, zm. 1972-01-30). Początek lutego 1972 roku. Waleria Lisińska żona Ludwika Lisińskiego, dyrektora polskiego Banku Ludowego. Zamieszkali w Oliwie przy ul. Köllner Chaussee 15 (Spacerowa 15) około 1928 roku. Ludwik Lisiński i córka Maria zaginęli podczas II wojny światowej. Zobacz: Cmentarz Oliwski.

Fot. przekazała Anna Onoszko z Lisińskich. Podziękowania dla Grażyny Niemyjskiej za przekazanie fotografii.

Franciszek Mamuszka (ur. 1905-02-04, zm. 1995-10-05). Maria Mamuszka (ur. 1909-08-01, zm. 1999-07-06). Zobacz: Cmentarz Oliwski. Zobacz: Aedam Kromer, "Oliwa", 2007 Gedanopedia, Mamuszka Franciszek