Galeria zdjęć
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
 Fotografie z wystaw,
wybór
 

 

 

   

 

 

 

 

 

 

 

 
30042012
(c.d. z blogu 68. opowiadania o toruńskich akademikach)
 
Działałem w studenckiej grupie fotograficznej Rytm, założonej przez Antoniego
Mikołajczyka, który przeszedł później do innej, sławnej grupy fotograficznej
Zero 61. W DS 2. była ciemnia grupy Zero 61, w której podglądałem jak powstają
prace Kuchty, Wardaka, Różyckiego i brałem udział w trzech wystawach, w klubie
na parterze zwanym salonem wystawowym ZSP, dwóch wystawach grupy Rytm
i jednej „Zabytki w fotografii artystycznej”, której byłem komisarzem i zdobyłem nawet
nagrodę nie uczestnicząc w jury. Dokumentacja fotograficzna z tych trzech wernisaży
przybliża tą fascynację fotografią w latach 60 - dziesiątych na UMK, studentów,
wykładowców i działaczy ZSP.
 


 
Na marginesie tego krótkiego tekstu informacyjnego z katalogu, który widać powyżej, to cały
dorobek artystyczny grupy w nagrodach czy wyróżnieniach był tylko moim, całkowicie indywidualnym
osiągnięciem. Materiały fotograficzne i sprzęt były własne.

Na zdjęciach z wernisażu oprócz okazjonalnych zdjęć grupowych autorów grupy Rytm,
widać też członków konkurencyjnej grupy Zero 61, Czesława Kuchtę, Józefa Robakowskiego,
Jerzego Wardaka, których nie mogło zabraknąć na wernisażu, jest Janina Gardzielewska,
znana toruńska artystka fotografik. Swoje zdjęcia reportażowe wywoływałem w malutkiej
prowizorycznej ciemni w piwnicy DS 3., obok kilku pryszniców, które były przyczyną rdzewienia
powiększalników w lecie, gdy nadmiar wilgoci nie był osuszany przez centralne ogrzewanie.
Całkowicie spleśniał mój walizkowy rosyjski powiększalnik małoobrazkowy, na którym
wykonałem setki okazjonalnych zdjęć dokumentalnych naszego roku. Ciemnia była
przypisana do grupy „Rytm” i stał tam obok kuwet powiększalnik „Krokus”,
z ułamaną dźwignią podnoszącą maskownicę. Do przesunięcia filmu koledzy używali
noża ze stołówki. Zdjęcia moje odkryłem również w ostatni dzień pobytu w akademiku,
już po obronie pracy, podczas szaleńczego pożegnalnego spotkania, gdy Maryla S.
otworzyła stronę ze swoim zdjęciem mojego autorstwa, z Sandomierza, z naszej
dorocznej praktyki wakacyjnej. Stronę pisma studenckiego SAIF gdzie brylował
będący w redakcji Jurek Wardak, ale to co wyprawiał edytor z reprodukowanymi
zdjęciami, tego nie da się opowiedzieć.
 

 
Zdjęcia na wystawy powiększałem w pracowni ojca w Sopocie. Jurek Wardak
naświetlał swoje powiększenia w ciemni przypisanej grupie „Zero 61” - przystosowanej
z podręcznej kuchni na jednym z pięter akademika DS 2. - nawet przez godzinę,
i po włączeniu powiększalnika szedł spokojnie na kolację do pobliskiej stołówki.
Gdy spotkałem go przypadkowo, po chwili informował mnie że kończymy rozmowę
bo musi wyłączyć naświetlanie. Rozmowę kontynuowaliśmy w ciemni gdzie zostałem
zaproszony dla potwierdzenia, że obiektyw w powiększalniku jest ustawiony
na najmniejszy otwór, żarówka 150. wat, negatyw małoobrazkowy a powiększenie
50x60 cm. Szyby na korytarzach akademika były oblepione powiększeniami,
i czasami nie dało się odkleić źle zgarbowanego w formalinie fotogramu suszonego
w ten sposób na wysoki połysk. Działalność kulturalna studentów toruńskich
w wielu grupach artystycznych, została opisana przez Artura Howzana
w Roczniku Toruńskim nr 2 wydanym w 1967 roku. (Artur Howzan,
Studencki twórczy ruch kulturalny na UMK, str. 43.)*
W DS 1. w suterynie była łaźnia ogólna, kilka pryszniców i trzy wanny.
Raz w tygodniu puszczano ciepłą wodę dla studentów i dwa razy dla studentek.
Ciepła woda leciała może godzinę i po tym czasie temperatura spadała gwałtownie
do letniej. DS 1. był takim kombinatem usług dla studentów. Była w nim stołówka
i bar gdzie już za pieniądze dodatkowe można było się posilić śledziem w śmietanie
z ziemniaczkami puree i ogórkiem kiszonym, lub parówkami w sosie pomidorowym
z makaronem, podleczyć zdrowie w przychodni studenckiej, załapać się na pracę
w spółdzielni i odebrać przyznane bony stołówkowe.
Wyżywienie stołówkowe nie było takie złe. Uniwersytet prowadził własne gospodarstwo
rolne w miejscowości Piwnice pod Toruniem i przynajmniej warzyw było pod dostatkiem.
Na stołach pojawiał się i kotlet schabowy i kurczak. Przed wejściem do stołówki, nawet
do kolacji, stał duży gar z darmową grochówką i chlebem. Niektórzy po przehulaniu kasy,
pochłaniali codziennie nawet kilka talerzy tego wiatropędnego eliksiru. Stołówkę zamykano
o 19. i często wieczorami po 23. rozpoczynało się łażenie po sąsiadach w poszukiwaniu
nawet kawałka chleba. Odkryta u mnie lekko nadpsuta kiełbasa, została przez takiego
głodomora podgotowana przez godzinę, z całą celebrą, i na jego odpowiedzialność
wyrażoną na piśmie, zjedzona ze smakiem, bez jakichkolwiek późniejszych sensacji.
Pamiętając przestrogi mamy o skutkach złego odżywiania - były to bardzo sugestywne
opowiadania o możliwości zachorowania na suchoty - kupowałem różne artykuły
spożywcze w toruńskich Delikatesach. I smak degustowanych odświętnie z racji ceny,
kabanosów, i już częściej, sałatki jarzynowej śledziowej, kiełbasy toruńskiej, okrągłego
chleba razowego z małej piekarni na ul. Szerokiej, nie zapomniałem do dzisiaj.
Stać mnie było na dodatkowe odżywianie dzięki podsyłanym zaskórniakom
z rodzinnego budżetu domowego przez mamę.
Na wszystkich bardziej uroczystych imprezach, występuję w tej samej dyżurnej
marynarce którą sopocki mistrz krawiecki przenicował na drugą, mniej zużytą stronę,
z angielskiej wełnianej marynarki z odzysku i skroił według najnowszej ówczesnej mody.
Jakość oryginalnej wełnianej tkaniny angielskiej była bezkonkurencyjna. Z garnituru
maturalnego wyrosłem a garnitur na dyplom uszyłem dopiero na kilka miesięcy przed obroną.
Wówczas był to drugi garnitur w życiu.
Akademiki oprócz zapewnienia nam tego „przaśnego” bytowania i możliwości
realizacji życia artystycznego - w galerii ZSP w dwójce odbywały się również
wernisaże wystaw malarstwa, spotkania z ciekawymi ludźmi - były też miejscem
spotkań towarzyskich, imienin, prywatek, i niejedna butelka Wina patykiem pisanego
a nawet taniej Plum Brandy została wychylona, i nie jedna prycza zarzygana. Moje
początkowe zainteresowanie pieśnią biesiadną - na początku drugiego roku kupiłem
w komisie siedmiostrunową gitarę, przerobiłem na normalną, i ćwiczyłem chwyty
zgodnie z Samouczkiem gitarzysty Powroźniaka - dołożyły obok fotografii drugą
fascynację, rosyjską muzykę. Wertyński poznany z tłumaczeń w miesięczniku
Radar w którym opracowano nowe zasady poznawania tajników gry na gitarze,
i piosenki Okudżawy usłyszane po raz pierwszy z SSR, Studenckiego Studia Radiowego
z jakiegoś kołchoźnika na korytarzu DS 3. Stałem przy nim przez długą chwilę słuchając
muzyki i budząc zainteresowanie przechodzących obojętnie studentów. I chyba wtedy
wykluła się decyzja o nauczeniu się grania na gitarze a później liczne pogrywanie
i śpiewy na rozmaitych spotkaniach, często zakrapianych i wesołych, jeszcze
długo po ukończonych studiach.
Później zamieniłem gitarę na bardziej zabytkową lutnię kupioną w tym samym komisie
w Toruniu. Jako grajek przy dworze Króla Juwenaliów którym był w 1966 roku Wojtek,
miałem nawet występ estradowy gdzie zaśpiewałem Hymn Juwenaliów. Moje huczne imieniny
w 1966 roku zostały nagle zakończone gdy ostatnia, sprezentowana butelka likieru
ziołowego, spowodowała jakieś ogólne nudności, które najbardziej odczuł chyba solenizant.
Może przyczynił się do niej dowcipny pierwszy toast wszystkich zaproszonych przyjaciół,
wykonany sprezentowanym nocnikiem, gdzie wlane wino zmieszało się od początku
z późniejszym, mocniejszym alkoholem. Imieniny odbyły się w pokoju wypożyczonym
od Jurka G. będącego wówczas kierownikiem Klubu „Od Nowa” w Dworze Artusa
i z tej racji mającego lokal jednoosobowy. Za rządów Jurka klub przeżywał prawdziwy
renesans, to tak na marginesie tego opowiadania ponieważ dziwnie przemilczana jest
jego działalność klubowa. Również na marginesie dodam że wypożyczony pokój po
moich imieninach nie ucierpiał.
Ostatnia szampańska zabawa odbyła się u dziewczyn z naszego roku, w ostatni
wieczór 29. czerwca po zdaniu egzaminu magisterskiego, ale pełnej dokumentacji
nie pokażę. Jeszcze się ktoś obrazi. W tym szaleńczym biciu rekordu Guinessa
w przymierzaniu się do spania na jednoosobowym materacu dmuchanym,
nastrój szampańskiej zabawy nie udzielił się tylko Wilhelminie Majgutiak
grającej sobie na okarynie w kącie pokoju na tle plakatu Mazowsza. Ten
obrazek został utrwalony w pamięci i na fotografii. Wiele koleżanek i kolegów
nigdy już nie widziałem od tamtego zwariowanego wieczoru świeżo upieczonych
magistrów.
W żeńskim akademiku DS 4. naloty kontrolne w nietypowy dzień i nocnych
godzinach, powodowały panikę wszystkich, można było utracić prawo do
zamieszkania z powodów regulaminowych, i panowie salwowali się ucieczką
przez okna. Znam przypadek całkowitego rozkawałkowania pięty z powodu
niefortunnego skoku z wysokości. Odwiedziny reglamentowano ale pomysłowość
w omijaniu groźnych portierek była stale ćwiczona. Sądzę że w dniach odwiedzin
w akademikach, jedyne znane mi kino toruńskie Orzeł, już nieistniejące, gdzie
obejrzałem wiele świetnych filmów między innymi Greka Zorbę i Osiem i pół,
miało pełną frekwencję z racji wysyłania kolegów z pokoju do kina, po przekupieniu
ich datkiem na bilety. W kulturalnym miesięczniku SAIF, o którym już wspomniałem,
skrót od Studenckiej Agencji Informacyjno - Fotograficznej, Toruń, marzec 1965,
pod tytułem Satyra, można było przeczytać między innymi:
Panie, Panowie. Czy zauważyliście już, że w dniach odwiedzin zostawiacie
nie tylko swoje legitymacje w portierniach, ale również swoje nazwiska
zapisane w specjalnie do tych celów sporządzonych zeszytach, wraz
z podaniem numeru pokoju? Ciekawe dlaczego? Dlaczego. Z. Pruss.
W akademikach czy na studiach zawiązywały się sympatie na całe lata, wielu
poznało tu swoje przyszłe żony, mężów, wielu straciło cnotę, i to nie tylko dziewczyny,
i gdy powróciliśmy do domowych pieleszy niektórzy magistrowie znowu usłyszeli
że mają się meldować o 20. a ich życie towarzyskie zaczynało być kontrolowane
przez troskliwych rodziców. Na niektórych czekała nawet jeszcze nie znana,
przyszła żona, wybrana przez zatroskaną mamusię. Żeby wybić fanaberie
z czasów życia akademickiego i zniwelować złe wybory. Może i miała mamusia
rację, ale wszystko przeminęło. W filmie Co się wydarzyło w Madison County,
Clint Eastwood grający w nim rolę fotografa na pytanie jaki toast wzniesiemy,
proponuje: „za przyjaciół sprzed lat i muzykę z oddali”. A więc Drodzy Przyjaciele
sprzed lat, wznoszę ten toast.
 
*Byłem jedynym dokumentalistą czy reporterem tych trzech wernisaży. Lampa elektronowa USRR,
   na dwie płaskie baterie i Exakta Varex z obiektywem szerokokątnym 25mm, mój sprzęt fotograficzny,
   dar pomaturalny ojca fotografa, zarejestrował wiele wydarzeń z życia studenckiego na UMK zgodnie
   ze starą sentencją, że o braku dokumentacji fotograficznej decyduje tylko brak jakiegokolwiek aparatu
    fotograficznego. Zdjęcia na których jestem to albo na samowyzwalacz lub uprzejmość kolegów z roku
   lub przyjaciół którzy umieli nacisnąć spust migawki mojego aparatu i zakomponować kadr.
………………………………………………………